Τζόζεφ Στίγκλιτς: Η επίθεση της Ευρώπης κατά της Δημοκρατίας της Ελλάδος

Σε χθεσινό άρθρο-ράπισμα κατά των «θεσμών», με τον ανωτέρω τίτλο, ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος, Βραβείο Νόμπελ της Οικονομίας, έγραψε τα ακόλουθα:

Μετάφραση. Μιχ. Στυλιανού

« Το αυξανόμενο κρεσέντο λογομαχιών και οξύτητας στο εσωτερικό της Ευρώπης μπορεί να φαίνεται σε τρίτους σαν η τελική αναμέτρηση μεταξύ της Ελλάδος και των δανειστών της. Στην πραγματικότητα οι Ευρωπαίοι ηγέτες άρχισαν τελικά να αποκαλύπτουν την πραγματική φύση της συνεχιζόμενης....διαμάχης για το χρέος, και η απάντηση δεν είναι ευχάριστη: Είναι περισσότερο για εξουσία και δημοκρατία παρά για χρήματα και οικονομική πολιτική.

Φυσικά η οικονομική πολιτική που επιβλήθηκε από την Τρόικα στην Ελλάδα από πενταετίας ήταν αβυσσαλέα, και προκάλεσε πτώση 25% στο ΑΕΠ της χώρας. Δεν μπορώ να σκεφθώ καμιά οικονομική κρίση στο παρελθόν που να υπήρξε τόσο εσκεμμένη και που να είχε τόσο καταστρεπτικές συνέπειες: το ποσοστό ανεργίας των νέων, για παράδειγμα, ξεπερνά τώρα το 60%.

Ξαφνιάζει το γεγονός ότι η Τρόικα αρνήθηκε ότι ευθύνεται για οτιδήποτε ή να παραδεχθεί πόσο λαθεμένα ήταν τα μοντέλα και οι προβλέψεις της. Αλλά αυτό που είναι ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ότι οι ηγέτες της Ευρώπης δεν διδάχθηκαν καν. Η Τρόικα εξακολουθεί να απαιτεί από την Ελλάδα να παρουσιάζει πλεονασματικό προϋπολογισμό (αφαιρουμένων των καταβαλλόμενων επιτοκίων) κατά 3,5% μέχρι το 2018.

Οικονομολόγοι σε όλο τον κόσμο καταδίκασαν αυτό τον στόχο ως τιμωρητικό, επειδή η επιδίωξή του θα προκαλέσει αναπόφευκτα βαθύτερη ύφεση. Πράγματι, ακόμη και αν το χρέος της Ελλάδας αναδιαρθρωθεί πέραν και του ορίου της φαντασίας, η χώρα θα παραμείνει σε κατάσταση οικονομικής δυσπραγίας , εάν οι ψηφοφόροι δεσμευτούν με τον στόχο της Τρόικα στο δημοψήφισμα της Κυριακής.

Στη προσπάθεια μεταμόρφωσης ενός μεγάλου πρωτογενούς ελλείμματος σε πλεόνασμα, λίγες χώρες κατόρθωσαν κάτι που να πλησιάζει αυτό που πέτυχαν οι Έλληνες τα τελευταία πέντε χρόνια. Και μολονότι το κόστος σε ανθρώπινη δυστυχία υπήρξε εξαιρετικά μεγάλο, οι πρόσφατες προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης διήνυσαν μεγάλην απόσταση για να συναντήσουν τις απαιτήσεις των δανειστών.

Θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: Σχεδόν τίποτα από τα τεράστια ποσά χρημάτων που δανείστηκαν στην Ελλάδα δεν πήγε στη χώρα πραγματικά. Επήγαν να εξοφλήσουν πιστωτές του ιδιωτικού τομέα –μεταξύ των οποίων γερμανικές και γαλλικές τράπεζες. Η Ελλάδα δεν πήρε παρά ελεημοσύνη, αλλά κατέβαλε υψηλό τίμημα για να σώσει το τραπεζικό σύστημα αυτών των χωρών. Το ΔΝΤ και οι άλλοι θεσμικοί πιστωτές δεν έχουν ανάγκη τα χρήματα που ζητιούνται. Κατά την συνήθη πρακτική, τα λεφτά που θα εισπράξουν θα ξαναδανειστούν πιθανότατα στην Ελλάδα.

Αλλά και πάλι, η υπόθεση δεν είναι για τα λεφτά. Είναι για την χρησιμοποίηση των «προθεσμιών λήξεως», προκειμένου να εξαναγκάσουν την Ελλάδα να γονατίσει και να δεχτεί τα απαράδεκτα –όχι μόνο μέτρα λιτότητας αλλά και άλλες οπισθοδρομικές και τιμωρητικές πολιτικές.

Αλλά γιατί να το κάνει αυτό η Ευρώπη; Γιατί οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιστέκονται στο δημοψήφισμα και αρνούνται ακόμη και να παρατείνουν για λίγες μέρες την προθεσμία της 30 Ιουνίου για την πληρωμή στο ΔΝΤ; Δεν είναι η Ευρώπη ταγμένη ολόψυχα υπέρ της Δημοκρατίας;

Τον Ιανουάριο, οι πολίτες της Ελλάδος ψήφισαν υπέρ μιας κυβέρνησης δεσμευμένης να τερματίσει τη λιτότητα. Εάν η κυβέρνηση απλώς εξεπλήρωνε τις προεκλογικές υποσχέσεις της, θα είχε ήδη απορρίψει την πρόταση. Θέλησε όμως να δώσει στους ΄Ελληνες μιαν ευκαιρία να αποφανθούν σε μιαν υπόθεση τόσο κρίσιμη για την ευημερία της χώρας τους.

Η φροντίδα για λαϊκή νομιμοποίηση είναι ασυμβίβαστη με τις πολιτικές της Ευρωζώνης, που ουδέποτε υπήρξε ένα δημοκρατικό οικοδόμημα. Οι περισσότερες κυβερνήσεις των χωρών μελών της δεν ζήτησαν την έγκριση των λαών τους προτού εκχωρήσουν την νομισματική κυριαρχία τους στην ΕΚΤ. Όταν η σουηδική κυβέρνηση το έκανε, οι Σουηδοί απάντησαν όχι. Αντιλήφθηκαν ότι η ανεργία θα αυξανόταν εάν η νομισματική πολιτική της χώρας καθοριζόταν από μια κεντρική τράπεζα αποκλειστικά εστιασμένη στον πληθωρισμό. Η οικονομία θα υποφέρει επειδή το οικονομικό μοντέλο με το οποίο οικοδομήθηκε η Ευρωζώνη διαπνέεται από σχέσεις ισχύος που θέτουν τους εργαζομένους σε μειονεκτική θέση.

Και σίγουρα, αυτό πού βλέπουμε τώρα, 16 χρόνια από τότε που η Ευρωζώνη θεσμοθέτησε αυτές τις σχέσεις ισχύος, είναι η αντίθεση στη δημοκρατία: Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να δουν την πτώση της αριστερής κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα. Γιατί, επί τέλους, δεν βολεύει να υπάρχει στην Ελλάδα μια κυβέρνηση τόσο αντίθετη στις πολιτικές του είδους που τόσο συνέβαλαν στην αύξηση της ανισότητας σε τόσες προηγμένες χώρες και τόσο είναι ταγμένη στον περιορισμό της αχαλίνωτης ισχύος του πλούτου. Φαίνεται να πιστεύουν ότι μπορούν με τον χρόνο να ρίξουν την ελληνική κυβέρνηση εξαναγκάζοντάς την βίαια να δεχτεί μια συμφωνία που παραβιάζει την εντολή της.

Είναι δύσκολο να συμβουλέψει κανείς τους ΄Ελληνες πώς να ψηφίσουν στις 5 Ιουλίου. Καμιά εναλλακτική επιλογή, αποδοχή ή απόρριψη των όρων της Τρόικα, δεν θα είναι εύκολη, και οι δύο συνεπάγονται ρίσκο.

Μια ψήφος Ναι, σημαίνει σχεδόν ατέλειωτο οικονομικό μαρασμό. Μπορεί μια ερημωμένη χώρα -μια χώρα που ξεπούλησε όλα τα κεφαλαιουχικά αγαθά της και πού οι νέοι και εξυπνότεροι πολίτες της έχουν μεταναστεύσει- τελικά να αποσπάσει μια διαγραφή χρέους. Μπορεί, έχοντας συρρικνωθεί σε μια μεσο-εισοδηματική οικονομία, να μπορέσει η Ελλάδα να αποσπάσει βοήθεια από την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτά μπορεί να συμβούν στην επόμενη, ή μπορεί στην μεθεπόμενη δεκαετία.

Αντίθετα, μια ψήφος Όχι θα ανοίξει τουλάχιστον τη δυνατότητα ότι η Ελλάδα, με τις ισχυρές δημοκρατικές παραδόσεις της, θα μπορέσει να αδράξει την ευκαιρία να δημιουργήσει ένα μέλλον το οποίο, αν ίσως όχι τόσο πλουσιοπάροχο όσο το παρελθόν, θα είναι απείρως πιο ελπιδοφόρο από το ασυνείδητο μαρτύριο του παρόντος.

Εγώ ξέρω πως θα ψήφιζα.»