Ανώτερο Εισόδημα, άρθρο του Χάρη Ναξάκη*

«Οι δέκα πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου θα χρειάζονταν 220 χρόνια για να ξοδέψουν την προσωπική τους περιουσία, σπαταλώντας 1 εκ. δολάρια την ημέρα, ακόμα και αν δεν την αύξαναν περεταίρω ούτε κατά 1 δολάριο»

Ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της αποκάλυψης ως προς την ανισοκατανομή του πλούτου και την έκρηξη της ανεργίας, ανησυχώντας ακόμα και κύκλους της καθεστηκυίας τάξης που διαβλέπουν ότι μια...
βραδυφλεγής βόμβα έχει εγκατασταθεί στα γαλήνια θεμέλια των αγορών. Ο 21ος αιώνας τείνει να έχει μεγαλύτερη ανισοκατανομή πλούτου ακόμα και από τον 19ο αιώνα. Και μόνο η παράθεση, χωρίς σχολιασμό, των στοιχείων είναι τρομακτική. Στις ΗΠΑ το μερίδιο του εισοδήματος που κατέχει το 1% των πιο πλούσιων από το 6% που ήταν το 1970 έφτασε σήμερα το 20% και στην Ευρώπη το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού από το 20% του πλούτου που κατείχε το 1970 έφτασε σήμερα το 24%. Στο σύνολο δε του πλανήτη οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι κατέχουν όσα χρήματα έχουν διαθέσιμα οι 3,5 δισ. φτωχότεροι του κόσμου. Οι 400 δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη με τη μεγαλύτερη περιουσία έγιναν ακόμα πλουσιότεροι το 2014 κατέχοντας 4,1 τρις δολάρια. Όσο για την σύγκριση του μισθού των golden boys του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε σχέση με το μέσο μισθό, καλύτερα να μην αναφερθούμε. 

Ένας προσφιλής μύθος της οικονομικής επιστήμης είναι ότι ο πλούτος, έστω σταδιακά, διαχέεται στην κοινωνική δομή. Στην αρχή ενός οικονομικού κύκλου είναι άνισα κατανεμημένος αλλά στη συνέχεια οι ανισότητες μειώνονται και τα οφέλη της ανάπτυξης κατανέμονται σε όλους. Πρόκειται, σύμφωνα με την οικονομική επιστήμη, για μια νομοτελειακή εξέλιξη χωρίς να παρέμβει κανένας εκτός από το αόρατο χέρι της αγοράς. Η σημερινή πραγματικότητα διαψεύδει οικτρά την παραπάνω ιδεοληψία. Ο πλούτος των εθνών του Α. Σμιθ έχει ήδη μετατραπεί σε φτώχεια των εθνών. 

Γιατί λοιπόν οι «από κάτω», οι υποτελείς τάξεις, για να συντηρούν τη ζήτηση και την ομαλή λειτουργία της εμπορευματικής τάξης να ελεημονούνται με το κατώτερο εγγυημένο εισόδημα και οι από πάνω να απολαμβάνουν τον πλούτο που κληρονομούν ή παράγουν με τον «ιδρώτα» τους (την εργασία των από κάτω) και απλώς να εγκαλούνται από τις πολιτικές ελίτ να δείξουν έλεος παραχωρώντας λίγα ψιχία; Η ανισοκατανομή του πλούτου σήμερα έχει πάρει αποκαλυψιακές μορφές και δεν αντιμετωπίζεται με την επιβολή φόρου επί των ανεξέλεγκτων χρηματοπιστωτικών συναλλαγών ή με έκτακτες εισφορές της τάξης του 10% ή 15% στα πλουσιότερα νοικοκυριά και τις μεγάλες περιουσίες. Προτάσεις άλλωστε που εσχάτως υποστηρίζουν και οι κυρίαρχοι συστημικοί κύκλοι. Και επειδή η ριζική αλλαγή του κόσμου αργεί και δεν θα γίνει με την έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα, εκτός κι αν πάλι επιλέξουμε να εγκαταστήσουμε πάνω στα κεφάλια μας νέους δυνάστες (βλ. πρωτοπορία, οργανικοί διανοούμενοι, κλπ), είναι επείγον να προωθηθούν ριζοσπαστικές ρωγμές στην κοινωνία της απληστίας. Να διεκδικήσουμε την θεσμοθέτηση μαζί με το κατώτερο εγγυημένο εισόδημα και το ανώτερο εισόδημα. Γιατί να οριοθετείται ένα όριο προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω, να ορίζονται τα μη ανεκτά επίπεδα εξαθλίωσης και όχι τα μη ανεκτά επίπεδα πλούτου; Ίσως το κατώτερο εγγυημένο εισόδημα να αποτελεί ένα δείκτη ασφαλείας για τους από κάτω, το οποίο είναι δώρο άδωρο αν δεν συνδυάζεται με δημόσιες κοινωνικές υποδομές, αλλά το ανώτερο επιτρεπτό εισόδημα για τους από πάνω είναι μια ιδέα που βάζει σε άλλα θεμέλια την ανισοκατανομή του πλούτου. Χωρίς την ανακατανομή του πλούτου πως θα χρηματοδοτηθούν οι κοινωνικές υποδομές, πως θα διαφυλαχθούν τα κοινά αγαθά; Για το πώς θα εφαρμοσθεί θα μπορούσαν να γίνουν πολλές ευφυείς προτάσεις. Για παράδειγμα ο πλούτος που έχει αποκτηθεί από κληρονομιά, όπως προτείνει ο Πικετί, θα μπορούσε να φορολογηθεί, για τα εισοδήματα πάνω από 500.000 δολάρια το χρόνο με φόρο έως και 80%. Ιδού λοιπόν πεδίο δόξης λαμπρό για μια κυβέρνηση της αριστεράς.

*Χάρης Ναξάκης

Καθηγητής ΤΕΙ Ηπείρου, συγγραφέας

charisnax@yahoo.gr