Αγρίνιο : Ανάπτυξη ή Υπανάπτυξη;

Βιώσιμες Αλληλεπιδράσεις του αστικού κέντρου με τους περιαστικούς οικισμούς και εξωαστικές ζώνες στην περίπτωση του Δήμου Αγρινίου

Γράφει ο Γιάννης Καρυδάς
Το κείμενο αυτό αποτελεί τμήμα μιας μεγαλύτερης εισήγησης για το 12ο Συνέδριο ERSA-GR, που συνδιοργάνωσε πρόσφατα το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης Παντείου με άλλους φορείς. Πρέπει να τονισθεί πως...

παρόμοιες εργασίες παράγονται σε πανεπιστημιακά τμήματα της χώρας, όχι, όμως, τουλάχιστο όσο γνωρίζω, στο πρώην Πανεπιστήμιο Αγρινίου, γεγονός που επιτρέπει μια σειρά από σκέψεις για το μέλλον του.

Ο κύριος σκοπός της εργασίας είναι να αναδείξει μια σειρά από χωρικά και ενδογενή, αναπτυξιακά, προβλήματα, που προκύπτουν στις σχέσεις ανάμεσα στα αστικά κέντρα και στον περιαστικό χώρο/ οικισμούς και υποδομές στις μικρές και μεσαίες ελληνικές πόλεις, μεταξύ των οποίων το Αγρίνιο. Σύμφωνα με την εισήγηση τα προβλήματα αυτά εντάθηκαν με τη πληθώρα των αλληλο–καλυπτόμενων «αναπτυξιακών» επεμβάσεων, μέσω των πολλαπλών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών της Ευρωπαικής Ένωσης, τα διαβόητα ΕΣΠΑ, που όχι μόνο δεν επίλυσαν, αλλά, αντίθετα, διόγκωσαν τα προβλήματα των περιαστικών οικισμών και εξωαστικών ζωνών της ελληνικής πόλης. Πρόκειται για μια αποτυχημένη διαδικασία, που προκαλεί διεύρυνση των περιφερειακών ανισοτήτων ανάμεσα στα αστικά κέντρα/ κεντρικούς δήμους και στην αγροτική, ορεινή ή νησιωτική ενδοχώρα, της Καλλικρατικής ελληνικής πόλης, που λίγο-λίγο εγκαταλείπεται.

Το πρόβλημα της χωρο-κοινωνικής πολεοδομικής μοντελοποίησης των αλληλεπιδράσεων των ζωνών/ περιοχών χωρικής διαδράσης αστικού – περιαστικού χώρου (peri urban interfaces – PUI), έχει μεγάλη σημασία σχετικά με τις δυνατότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης για να σχεδιάσουν κατάλληλες προτάσεις, δράσεις και πολιτικές, τοπικών σχεδίων χωρικής ανάπτυξης ( Σ.Χ.Α), όπως προβλέπονται από τη νέα πολεοδομική νομοθεσία.(Η πολεοδομική προσέγγιση, μελετά τις πληθυσμιακές μεταβολές R, σε σχέση με τις δυνατότητες βιώσιμης, τοπικής, ανάπτυξης Ε, κάθε οικιστικής ενότητας j και ακολουθεί τον τύπο: Rj = Ai.Ei.u.dij-θ, αλλά το θέμα είναι πολύ ειδικό και δεν θα επεκταθούμε περισσότερο).

Βάσει σχετικής έρευνας για το Αγρίνιο προκύπτει πως στις συνθήκες της Καλλικρατικής πόλης του Αγρινίου, γίνεται εύκολη η μετακίνηση των ημιαστικών πληθυσμών, από τους γύρω οικισμούς προς το αστικό κέντρο, κυρίως για λόγους εργασίας και παροχής υπηρεσιών. Ταυτόχρονα, στους περιαστικούς οικισμούς εντείνονται τα προβλήματα, ακόμη και των πιο βασικών υποδομών, ύδρευσης, συγκοινωνιακών και επικοινωνιακών δικτύων, αποχέτευσης κλπ, και ελλείπουν παντελώς υποδομές υγείας, αναψυχής, πολιτισμού κλπ. Έτσι, παρά τα όποια συνχρηματοδοτούμενα προγράμματα από την ΕΕ, ο περιαστικός χώρος σταδιακά οδηγείται στο μαρασμό, με μόνη διέξοδο την ήπια, αγροτοτουριστική, ανάπτυξη, όπου υπάρχει, όμως, τέτοια δυνατότητα ή την οικιστική ανάπτυξη, με την προσέλκυση της δεύτερης κατοικίας για τα μεσαία και ανώτερα αστικά στρώματα της πόλης, δυνατότητες που όμως μειώθηκαν δραματικά λόγω της κρίσης.

Από την σχετική έρευνα προκύπτει πως για τους περιαστικούς οικισμούς του Αγρινίου, απαιτείται ο σχεδιασμός και η βελτίωση των κοινωφελών υποδομών, ύδρευσης, δρόμων, πλατειών, αποχέτευσης, αναψυχής κλπ, με σκοπό την βιώσιμη τοπική, αγροτική και αγροτοτουριστική ανάπτυξη προοπτική, όμως, που δεν γίνεται ορατή λόγω της ελειπούς χρηματοδότησης του Δήμου. Τα παραπάνω προβλήματα σχεδιασμού της τοπικής ανάπτυξης, εντείνονται, επίσης, από τη γραφειοκρατία, την ελλιπή στελέχωση, την απουσία εξειδικευμένου προσωπικού των αναπτυξιακών υπηρεσιών και αναπτυξιακών φορέων και εταιριών του Δήμου. Γενικότερα, πρέπει να επισημανθεί πως στην περίπτωση των Δήμων της Αιτωλοακαρνανίας, γίνεται έντονη η απουσία του πολεοδομικού σχεδιασμού. Πρέπει να τονισθεί πως ο εγκριθείς (2013) πολεοδομικός σχεδιασμός/ Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμός, Γ.Π.Σ. Αγρινίου, αποτελεί το μοναδικό εγκριθέν ΓΠΣ, που, σταδιακά, πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή, με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και τις τοπικές αναπτυξιακές και οικιστικές ανάγκες και προτεραιότητες.

Τα συμπεράσματα της σχετικής έρευνας συνοψίζονται στα εξής:

-Η διευρυμένη πόλη του Αγρινίου, με εξαίρεση το αστικό κέντρο, πρώην Δήμος Αγρινίου, δεν έχει πολεοδομικό/ χωροταξικό σχέδιο, βρίσκεται δίχως δυνατότητα για ουσιαστικό έλεγχο των χρήσεων γης, δίχως εσωτερική και εξωτερική οδική σύνδεση, σε πολλές περιπτώσεις λείπουν βασικές δημόσιες/κοινωφελείς υποδομές, ύδρευσης, αποχέτευσης, επικοινωνίας, αναψυχής, δεν έχει σαφή και κοινή ιδιαίτερη- φυσιογνωμία και ενιαία ταυτότητα, ικανή να προσδώσει μια νέα βιώσιμη αγροτική και τουριστική αναπτυξιακή ώθηση.

-Η μέχρι σήμερα ανάπτυξη της πόλης με βάση το αστικό κέντρο – κεντρική πόλη δεν οδήγησε στα επιθυμητά επίπεδα βιώσιμης ανάπτυξης των γυρω περιαστικών οικισμών, ούτε των δέκα πρώην ανεξάρτητων δημοτικών ενοτήτων , γεγονός που δημιουργεί έντονα προβλήματα και συγκρουσιακές διαστάσεις τοπικών πολιτικών, υπηρεσιών, προβλήματα που καλείται να επιλύσει η νέα αυτοδιοικητική αρχή, σε πολύ προβληματικές συνθήκες υποχρηματοδότησης.

Τίθεται ένα κρίσιμο-στρατηγικό- πρόβλημα για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της συνολικής Καλλικρατικής πόλης του Αγρινίου και για την νέα Δημοτική Αρχή:

Είναι δυνατός ο σχεδιασμός της αναπτυξιακής αλληλεπίδρασης αστικού κέντρου – του περιαστικού χώρου στις σημερινές δύσκολες συνθήκες για το Δήμο;

Συνολικά, το αστικό κέντρο του Αγρινίου, στις σημερινές συνθήκες, δεν μπορεί να συνεχίσει μια «παρασιτική» αναπτυξιακή πορεία σε βάρος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής ανάπτυξης. Ο Δήμος πρέπει μέσα από τον εκσυγχρονισμό των αναπτυξιακών του φορέων να σχεδιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση τοπικής ανάπτυξης, ένα ολοκληρωμένο Τοπικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης.

ΠΗΓΗ