Η επικράτηση των τεχνοκρατών και οι «εραστές» της µπάλας

Η τεχνοκρατική «λαίλαπα» εξορίζει τη φαντασία και καταβροχθίζει τις ποδοσφαιρικές ταυτότητες

Στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, όλα δείχνουν να υποτάσσονται σε ένα µονοδιάστατο στυλ παιχνιδιού, όπου εξέχοντα ρόλο έχουν οι επιδόσεις και τα αθλητικά προσόντα και πολύ λιγότερο η αυτενέργεια, η φαντασία και οι απρόβλεπτες θεαµατικές....

κινήσεις. Η τακτική και η τεχνοκρατική αντίληψη τα έχουν επισκιάσει σχεδόν όλα.

Μάκης

Γεωργιάδης 

Μπορεί να φαίνεται κάπως παράδοξο, αλλά όπως σε ένα γάμο πολλές φορές έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και ίντριγκα οι απουσίες και όσοι προσκλήθηκαν αλλά δεν πήγαν, έτσι και σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο το φίλαθλο κοινό ιντριγκάρουν κάποιες ηχηρές απουσίες. Εξηγούμαστε αμέσως. 

Οι ηχηρές απουσίες στο Μουντιάλ της Ρωσίας, το οποίο άρχισε πριν από μόλις τρεις ημέρες, είναι οι εθνικές ομάδες της Ιταλίας και της Ολλανδίας. Κάτοχος τεσσάρων τροπαίων η πρώτη και τρεις φορές φιναλίστ η δεύτερη, έμειναν εκτός νυμφώνος προς απογοήτευση εκατομμυρίων οπαδών τους. Κάποιος ίσως να χαρακτηρίσει το γεγονός συμπτωματικό. Μπορεί ασφαλώς κάτι τέτοιο να ισχύει. Υπάρχει ωστόσο μια παράμετρος η οποία δείχνει πως τέτοιου τύπου εξελίξεις είναι πιθανό να σφραγίσουν τις μελλοντικές εξελίξεις στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Η παράμετρος αυτή έχει να κάνει με την ομογενοποίηση του αθλήματος και την ακραία βιομηχανοποίηση, οι οποίες πλέον «στοιχειώνουν» το παγκόσμιο ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι. Δεν είναι λοιπόν τυχαία η αναφορά στις δύο παραδοσιακές δυνάμεις της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ακόμη δε περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς πως και οι δύο αυτές εθνικές ομάδες έχουν αφήσει έντονα το στίγμα τους τον μισό αιώνα που πέρασε και έγραψαν ιστορία με το χαρακτήρα τους. Είτε στις επιτυχίες τους, κυρίως, είτε στις αποτυχίες τους. Για δεκαετίες ολόκληρες το θέμα συ-ζήτησης μεταξύ των φιλάθλων είναι ποια ομάδα παίζει το θεαματικότερο ποδόσφαιρο.

Η Ιταλία δεν είναι ανάμεσα στις πρώτες επιλογές των φιλάθλων. Αντιθέτως από την εποχή ακόμη του περίφημου κατενάτσιο, η Ιταλία χαρακτηριζόταν από το πείσμα, την «πονηριά», την επιμονή και μια ιδιαίτερη αίσθηση αυταπάρνησης η οποία την έκανε να φτάνει σε τελικούς και να κατακτά κύπελλα, όντας μεγάλο αουτσάιντερ. Ακόμα και όταν κανείς δεν την υπολόγιζε.

Με δύο λόγια, η ιταλική σχολή ποδοσφαίρου χάρισε μερικές από τις σπουδαιότερες συγκινή-σεις στο φιλοθεάμον κοινό χωρίς ποτέ  να παίξει το θεαματικό ποδόσφαιρο το οποίο επί παραδείγματι σε αρκετά τουρνουά έπαιξε η δεύτερη μεγάλη απούσα, η Ολλανδία. Μια Ολλανδία, η οποία με τη δική της σχολή και τις καινοτομίες στο παιχνίδι της, ήδη από τη δεκαετία του 1970, απέκτησε αρκετούς οπαδούς, από αυτούς που σαν ζητιάνοι αποζητούν ένα άλλο, πιο θεαματικό τρόπο παιχνιδιού. Τι συμβαίνει όμως σήμερα; Αν για δεκαετίες το «τζόγκο μπονίτο», δηλαδή το θεαματικό παιχνίδι της μεγάλης Βρα-ζιλίας, ήταν το ζητούμενο και η κορυφή  για όσους έψαχναν τη δικαίωση από το θεό του ποδοσφαίρου προϊόντος, με το πέρασμα του  χρόνου και με την εισαγωγή της τεχνοκρατικής αντίληψης στο ποδόσφαιρο, οι διαφορές στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο άρχι-σαν να γίνονται δυσδιάκριτες. 

Το Μουντιάλ του 2014 σφράγισε με σοκαριστικό τρόπο την νέα εποχή επικράτησης του ομογενοποιημένου, τεχνοκρατικού και ακραία εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου. Και τη σφραγίδα έβαλε ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος αυτής της λογικής, ο οποίος σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο συμπυκνώνεται με τον όρο νεοφιλελευθερισμός. Η Γερμανία, μιας και ο έτερος πόλος αυτού του δόγματος, δηλαδή οι ΗΠΑ, είναι ποδοσφαιρικά υπανάπτυκτος ακόμη. Το παγκόσμιο σοκ που προκλήθηκε με το αποτέλεσμα του ημιτελικού της 14^ης  Ιουλίου 2014 στο στάδιο Μινεϊράο του Μπέλο Οριζόντε, όπου η Γερμανία επιβλήθηκε με 7-1 της «οικοδέσποινας» Βραζιλίας ήταν πραγματικά πρωτοφανές. Η ιστορία ακόμη δεν έχει αποτιμήσει αν τελικά αυτό ήταν το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό σοκ στην ιστορία της μουντιαλικής ανθρωπότητας ή το περίφημο Μαρακανάζο του 1950, όταν η οικοδέσποινα Βραζιλία ηττήθηκε στον τελικό από την Ουρουγουάη με 2-1. 

Το ζήτημα είναι ότι εκείνο το παιχνίδι έδειξε πως από τη μια μεριά η Βραζιλία κατέβηκε χωρίς προσανατολισμό, χωρίς μια διακριτή αγωνιστική ταυτότητα, ενώ από την άλλη η Γερμανία παρέταξε ελλειμματικό μεν ταλέντο, αλλά όλα εκείνα τα στοιχεία προσήλωσης, αποφασιστικότητας, ομαδικότητας και πειθαρχίας τα οποία υποταγμένα και ενσωματωμένα σε μια συμπαγή αντίληψη ποδοσφαιρικής και τεχνοκρατικής ανωτερότητας, έγιναν αιχμή του δόρατος και δήμιος των Βραζιλιάνων. Φυσικά, η Γερμανία δεν είναι τυχαία ομάδα. Μπορεί να μην έχει τις περισσότερες συμπάθειες στον ποδοσφαιρικό πλανήτη, αλλά στις 17 μεταπολεμικές διοργανώσεις του παγκοσμίου κυπέλλου, έχει φτάσει οκτώ φορές στον τελικό και έχει κατακτήσει τέσσερις φορές το κύπελλο. Τόσες συμμετοχές δεν έχει ούτε η Βραζιλία η οποία έφτασε εφτά φορές σε τελικό όμως όντας πιο αποτελεσματική νίκησε στους πέντε. 

Το θέμα ωστόσο είναι πως το σύγχρονο ποδόσφαιρο παραμερίζει την ποδοσφαιρική ταυτότητα κάθε συγκροτήματος. Ολοένα και περισσότερο στο αμιγώς αγωνιστικό μέρος αντανακλάται η εμπορευματική και βιομηχανική ομογενοποίηση. Οι Βραζιλιάνοι έχουν πάψει προ πολλού να είναι οι ζογκλέρ και οι μάγοι της μπάλας. Στους Ιταλούς δεν αρκεί πια η στόφα της παλιάς καλής ομάδας, του κατενάτσιο και της αυταπάρνησης και στους Ουρουγουανούς δεν αρκεί πια το λίγο ταλέντο και η πολύ σκληρότητα.

Η τεχνοκρατική «λαίλαπα» εξορίζει τη φαντασία και καταβροχθίζει τις ποδοσφαιρικές ταυτότητες

Από το ΠΡΙΝ