Η Συνθήκη της Λοζάνης και ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός

Από πρωτοσέλιδο τουρκικής αριστερής εφημερίδας το 1974. Η μετάφραση του συνθήματος είναι: «Ζήτω η ενότητα και η αλληλεγγύη των εργατών του κόσμου. 1η Μάη γιορτή των εργατών»

Κώστας Κούσιαντας
Ι. Οι δηλώσεις του Ερντογάν και η Λοζάνη

Οι κριτικές αναφορές στη Συνθήκη της Λοζάνης που έκανε ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν σε ομιλία του σε κοινοτάρχες στα τέλη Σεπτέμβρη, προκάλεσαν την έντονη αντίδραση ολόκληρου σχεδόν του πολιτικού κόσμου από «ελληνικής πλευράς». Όλα τα....

κόμματα του κοινοβουλίου, η κυβέρνηση και ο πρόεδρος της δημοκρατίας έσπευσαν να καταδικάσουν αυτές τις δηλώσεις «ως μία ακόμα επιβεβαίωση της σταθερά και μόνιμα απειλητικής στάσης της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα, η οποία εκδηλώνεται με την μορφή της προσπάθειας αναθεώρησης της Συνθήκης της Λοζάνης» (όπως θα μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε των νόημα όλων σχεδόν των δηλώσεων).

Βέβαια, διαβάζοντας κανείς τις σχετικές δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, δύσκολα θα μπορούσε να διακρίνει κάτι περισσότερο από μια ρητορική πλειοδοσία εθνικισμού από το ισλαμιστικό ΑΚΡ, απέναντι στους κεμαλικούς (πολιτικούς και στρατιωτικούς) αντιπάλους του, με φόντο τον ιστορικό μετασχηματισμό από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο τουρκικό εθνικό κράτος. Η Συνθήκη της Λοζάνης αποτελεί την διπλωματική επικύρωση αυτού του μετασχηματισμού, ο οποίος οδήγησε σε μια κατά κάποιο τρόπο σύμπτωση των συνόρων του τουρκικού εθνικού κράτους με τα όρια των περιοχών διαβίωσης των πληθυσμών που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο υπό διαμόρφωση τουρκικό έθνος. Έτσι εκτός των ορίων του κράτους/έθνους βρέθηκαν χριστιανικοί πληθυσμοί, αλλά και μουσουλμανικοί πληθυσμοί που δεν μιλούσαν τουρκικά, αν και εντός του τουρκικού κράτους συμπεριλήφθησαν μη τουρκόφωνοι, μουσουλμανικοί πληθυσμοί. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η Μοσούλη, η οποία ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία και κατοικούνταν από Κούρδους. Οι ηγέτες του τουρκικού εθνικού κινήματος παραιτήθηκαν από την διεκδίκηση αυτής της περιοχής, κυρίως στα πλαίσια της επιδίωξης να γίνει αποδεκτό το νέο τουρκικό κράτος από τη Μεγάλη Βρετανία (η οποία διεκδικούσε τη Μοσούλη στη σφαίρα επιρροής της), αλλά και επειδή, ο συμπαγής κουρδικός πληθυσμός της, θεωρήθηκε ότι θα δυσκόλευε την εθνική αφομοίωση των Κούρδων της Τουρκίας, αυξάνοντας κατά πολύ τον αριθμό τους.

Ως εκ τούτου, η αντικεμαλική πτέρυγα του αστικού πολιτικού συστήματος της Τουρκίας, ασκεί συχνά κριτική στους κεμαλιστές για την απώλεια της Μοσούλης, μιας μουσουλμανικής περιοχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Απ’ αυτή την άποψη, πιθανόν οι δηλώσεις του Ερντογάν δεν έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα, από μια αντιπαράθεση, τυπική του κοινοβουλευτικού κρετινισμού κάθε χώρας...

Το άρθρο συνεχίζεται εδώ