Τοποθέτηση του Τομέας Παιδείας του ΕΠΑΜ επί του Πολυνομοσχεδίου για την Παιδεία

Το νομοσχέδιο για την Παιδεία ως μέσο υλοποίησης των στόχων της Agenda 21/30 και των επιταγών της παγκόσμιας διακυβέρνησης”

Τρόπος και χρόνος κατάθεσης του νομοσχεδίου

Μεγάλες αντιδράσεις στον εκπαιδευτικό χώρο έχει προκαλέσει το -αντιεκπαιδευτικό όπως χαρακτηρίζεται- πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία, που προωθείται εν μέσω της περιόδου lockdown λόγω κορωνοϊού. Όταν όλη η χώρα βρίσκεται στο γύψο, η κυβέρνηση επιλέγει να περάσει σημαντικές αλλαγές στον....

ευαίσθητο τομέα της Παιδείας. Την αντίδρασή τους έχουν εκφράσει έντονα τόσο η ΟΛΜΕ, όσο και πολλές τοπικές ΕΛΜΕ και έχουν πραγματοποιηθεί, παρά τις συνθήκες περιορισμού, δύο κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας (24/4/20 και 30/4/20). Ωστόσο, παρά τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, για 14 ημέρες (από 22 Απριλίου έως 6 Μαΐου), το νομοσχέδιο. Ένα νομοσχέδιο – σχεδιάγραμμα, γενικό ως προς τις κατευθύνσεις -ώστε να είναι εφικτός, εκτός διαλόγου και ενστάσεων, ο εκ των υστέρων καθορισμός των λεπτομερειών-, με πολλά «σκοτεινά» σημεία, τα οποία δεν προσδιορίζει, ούτε και διευκρινίζει. Εντούτοις, παρά τη γενικότητα και ασάφεια του, το νομοσχέδιο δίνει το στίγμα της εκ βάθρων αναθεωρητικής πολιτικής του.

Και το βασικό ερώτημα που ανακύπτει είναι: Γιατί άραγε τόση σπουδή και βιασύνη;

Η κυβέρνηση γνωρίζει πως δεν μπορεί να πείσει και να κερδίσει τη συναίνεση της κοινωνίας στα μέτρα που εντέλλεται να προωθήσει. Πώς θα μπορούσε άλλωστε ένα καθεστώς κατοχής; Επιλέγει λοιπόν μεθόδους επιβολής της πειθαρχίας σε μια περίοδο κατά την οποία έχει νεκρώσει τη δυναμική των μαζικών αντιδράσεων που η επιβολή των μέτρων της θα επιφέρει. Το πολυνομοσχέδιο, εκτός του ότι είναι αντιεκπαιδευτικό, αποτελεί κυρίως μια «βιοπολιτική» στρατηγική διαμόρφωσης της «πειθαρχικής κοινωνίας» (κατά την φουκοϊκή έννοια). Χωρίς να ενδιαφέρεται για το περιεχόμενο των σπουδών, το διδακτικό προσωπικό και τα μύρια όσα προβλήματα των σχολείων, αλλά και γενικότερα της κοινωνίας, πίσω από ωραία λόγια προωθεί την καθυπόταξη στο σύστημα.

Το γενικότερο πλαίσιο: Παγκόσμια διακυβέρνηση και Αgenda 21/30

Το παγκόσμιας εμβέλειας σύστημα υπερεθνικής εξουσίας στηρίζεται στην κυβερνησιμότητα και στη διακυβέρνηση για να επιβάλει τον κοινωνικό έλεγχο. Στη συγκρότηση και στην εφαρμογή του δεν συμμετέχουν ενεργά με δημοκρατικές διαδικασίες οι λαοί, ούτε κι ενδιαφέρει η γνώμη τους. Συγκροτείται προς όφελος όχι του Ανθρώπου, αλλά της οικονομίας και αυτών που την ελέγχουν. Στη συγκρότηση και εφαρμογή αυτού του συστήματος, είναι σημαντικός ο ρόλος της εκπαίδευσης, η οποία οργανώνεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να είναι εφικτή η δημιουργία «νεόδουλων», που μέσα από τις ικανότητες που αναπτύσσουν είναι αποδοτικοί στη δουλειά που τους ανατίθεται.

Κυβερνησιμότητα ορίζεται η εφαρμογή των πειθαρχιών, δηλ. των κανόνων και διαδικασιών που ασκεί η εξουσία πάνω στο κοινωνικό σώμα. Διά-κυβέρνηση εννοείται το πλαίσιο άσκησης πολιτικής εξουσίας χωρίς κυβέρνηση, εξ αποστάσεως. Μια μορφή προηγμένης φιλελεύθερης διακυβέρνησης, δηλαδή κοινωνικού ελέγχου, είναι η Ανοιχτή Μέθοδος Συντονισμού (ΑΜΣ), η οποία αφενός παροτρύνει τα υποκείμενα και τους δίνει νέες δυνατότητες, και αφετέρου τα περιορίζει, καθώς τα θέτει εντός ενός περιορισμένου και απολύτως πειθαρχημένου καθεστώτος (Dale 2004, Haahr 2004).

Σύμφωνα με τη θεωρία του Φουκώ, οι έννοιες Διακυβέρνηση, πειθαρχία, κυριαρχική εξουσία συνδέονται μεταξύ τους με την έννοια της «βίο-εξουσίας» (ή «βιοπολιτικές»), που ορίζεται ως «η ολοένα αυξανόμενη καθυπόταξη σωμάτων και ο έλεγχος των πληθυσμών προς χάριν της επίτευξης μεγαλύτερης χρησιμότητας, αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας». Η έννοια αφορά στρατηγικές εφαρμογής του κοινωνικού ελέγχου και της κοινωνικής τάξης στο επίπεδο οργάνωσης του βίου. Η εκπαίδευση αποτελεί μια από τις πειθαρχικές κοινωνικές στρατηγικές επιβολής και κυρίως συγκρότησης της επιθυμητής κοινωνικής τάξης. Αυτή, κατά τη φουκοϊκή θεωρία, στο πλαίσιο της διακυβέρνησης μιας κυριαρχικής εξουσίας μπορεί να συγκροτηθεί ως «πειθαρχική κοινωνία»: η κάθε κοινωνική μονάδα εντάσσεται σε κανόνες πειθαρχίας και κανονικοποιείται, γίνεται αντικείμενο παρατήρησης και εξατομικεύεται. Η κοινωνική μονάδα γίνεται άτομο, έτσι επιτυγχάνεται η κυβερνησιμότητα μεγάλου πληθυσμού συνολικά και παράγεται κοινωνική συνοχή (Foucault 1994, Foucault 2018, Τάση 2014, Σαρακινιώτη – Τσατσαρώνη 2011).

Οι παραπάνω θεωρίες και πρακτικές έχουν υιοθετηθεί από πολιτικούς σχηματισμούς και προωθούνται παγκοσμίως. Ιδιαίτερα η ΕΕ εδώ και δεκαετίες έχει καταστεί ιδιαίτερος χώρος ανάπτυξης υπερεθνικών πολιτικών που έχουν συναρθρώσει τη σχέση «εξουσία-γνώση». Στην εποχή μας, όπως υποστηρίζεται, κυριαρχεί το δίπολο «διακυβέρνηση και ικανότητα», που θεωρείται πως αντιστοιχεί στο φουκοϊκό δίπολο «πειθαρχία-γνώση». Δηλαδή, το πεδίο άσκησης της εξουσίας μετατοπίστηκε στη γνώση που επικεντρώνεται στις ικανότητες. Οι εφαρμόζουσες πολιτικές (όπως και της ΕΕ), σε μεγάλο βαθμό και για όλα τα επίπεδα και τους τύπους της εκπαίδευσης επικεντρώνονται στις ικανότητες που θα πρέπει να εξασφαλίζονται ως μαθησιακά αποτελέσματα κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας (Σαρακινιώτη – Τσατσαρώνη 2011). Ικανότητες που σε μια πειθαρχική κοινωνία συνδέονται με την επίτευξη μεγαλύτερης χρησιμότητας, αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας.

Αυτός είναι και ο στόχος της λεγόμενης «αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης», σύμφωνα με την Agenda 21/30 (1992, Σύνοδος Η.Ε. στο Ρίο Ντε Τζανέριο). Το χρονικό όριο υλοποίησής της ήταν αρχικά το 2021 και αργότερα μετατέθηκε για το 2030. Η Agenda ενοποιεί διάφορα πεδία υπό τον γενικό τίτλο «Περιβάλλον & Ανάπτυξη» και προγραμματίζει διάφορους τομείς δράσης υλοποιήσιμους σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Τα μέσα εφαρμογής της αναλύονται στον Τομέα IV, που φέρει τον τίτλο «Εκπαίδευση και Βιώσιμη ανάπτυξη (ESD)». Η Αντζέντα 21 είναι το πρώτο διεθνές έγγραφο που ορίζει (idendified) την εκπαίδευση ως ένα βασικό εργαλείο επίτευξης της βιώσιμης ανάπτυξης και προσδιορίζει τους τομείς δράσης για την εκπαίδευση. Ένας ορισμός της εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη είναι η “διεπιστημονική μεθοδολογία μάθησης που καλύπτει τις ολοκληρωμένες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές πτυχές του επίσημου και άτυπου προγράμματος σπουδών“. Το πρόγραμμα ESD ενθαρρύνει αλλαγές στις γνώσεις, τις ικανότητες, τις αξίες και τις στάσεις των νέων και, όπως διακηρύσσεται, «στοχεύει στην ενδυνάμωση και τον εξοπλισμό των σημερινών και των μελλοντικών γενεών για την κάλυψη των αναγκών τους, χρησιμοποιώντας μια ισορροπημένη και ολοκληρωμένη προσέγγιση στις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις της αειφόρου ανάπτυξης.».

Συνεπώς, το σύστημα της κυβερνησιμότητας και της παγκόσμιας διακυβέρνησης επιβάλλει ευθυγράμμιση με τις επιταγές της Agenda 21/30, το σύγχρονο μοντέλο «βίο-εξουσίας» που επικρατεί, αποβλέποντας στον αποτελεσματικότερο έλεγχο συλλογικών οντοτήτων, προς επίτευξη της οικονομικής μεγέθυνσης των παγκόσμιων αγορών (πειθαρχική κοινωνία). Καθώς βασικός στόχος της Agenda 21/30 είναι η εφαρμογή της σε τοπική εκδοχή από την κάθε τοπική κυβέρνηση, αντιλαμβανόμαστε τη βιασύνη της ελληνικής κυβέρνησης να συμμορφωθεί με τις εντεταλμένες οδηγίες εντός του προβλεπόμενου χρονικού ορίου.

Η απειλητική Agenda 21/30 πίσω από το νομοσχέδιο

Για την προώθηση των στόχων της παγκόσμιας διακυβέρνησης και της κυβερνησιμότητας είναι θεμελιώδης η τροποποίηση του περιεχόμενου της εκπαίδευσης, καθώς αποτελεί βασικό πεδίο εφαρμογής και μηχανισμό εδραίωσης του συστήματος εξουσίας. Το νομοσχέδιο διαμορφώθηκε σε αυτό το πνεύμα και, όπως καταδεικνύεται, υλοποιεί βασικούς άξονες αυτής της πολιτικής, όπως αυτή αποτυπώνεται στην Agenda 21.

1.    Διακυβέρνηση.

Βασική αρχή είναι  η υποταγή του εθνικού (είτε εξισωμένο με το τοπικό, είτε υποβαθμισμένο και διαιρεμένο σε τοπικές υποενότητες) στο παγκόσμιο μοντέλο, το οποίο στο νομοσχέδιο υλοποιείται στις παρακάτω περιπτώσεις:

§  Με τον επιβαλλόμενο «πυλώνα: Φροντίζω το περιβάλλον, Κλιματική Αλλαγή, Αειφόρος ανάπτυξη, Παγκόσμια και τοπική κληρονομιά”, που προβλέπεται να έχει τη μορφή διαθεματικών προγραμμάτων, είναι οφθαλμοφανής η σύνδεση με τον ορισμό της εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη που δίνει η Agenda Η διδασκαλία της κληρονομιάς και της, ήδη υποβαθμισμένης, πολιτισμικής παιδείας είναι πλέον μόνο τοπική και παγκόσμια, ενώ η «εθνική» έχει εξαλειφθεί. Το τοπικό εγκολπώνεται στο παγκόσμιο, παρακάμπτοντας το εθνικό. Γενικότερα, σε όλο το νομοσχέδιο, έχει εξαλειφθεί το επίθετο «εθνικός» και οι παράγοντες συγκρότησής του υποβαθμίζονται. Καμιά αναφορά στην εθνική κληρονομιά και στις παραδόσεις του λαού μας. Για το μάθημα της ιστορίας δεν υπάρχουν στο νομοσχέδιο σαφείς αναφορές, αλλά το σχέδιο επιπλέον αποδόμησής της έχει ήδη ξεκινήσει με τις αλλαγές που θεσπίστηκαν τον Σεπτέμβρη του 2019 και τα ολέθρια αποτελέσματά τους για τη διδασκαλία του μαθήματος.

§  Με την εισαγωγή της αγγλικής ως δεύτερης γλώσσας ήδη από το νηπιαγωγείο, υποβιβάζεται, σε επίπεδο διάλυσης, η ελληνική γλώσσα, ο βασικότερος άξονας πολιτισμικής συνοχής ενός λαού. Οι καταστροφικές συνέπειες του μέτρου για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας γίνονται αντιληπτές αν αναλογιστούμε τις επιστημονικές θέσεις που υποστηρίζουν ότι η εκμάθηση ξένης γλώσσας, μετά την μητρική, μπορεί να γίνει μόνο αν ο εγκέφαλος του παιδιού έχει ήδη κωδικοποιήσει και διαμορφώσει τα εννοιολογικά πλαίσια κατανόησης και ερμηνείας της μητρικής του γλώσσας. Το μέτρο αυτό καθιστά επομένως περιττή – και γι’ αυτό δεν απασχολεί το νομοσχέδιο – οποιαδήποτε διάθεση και προσπάθεια βελτίωσης της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Η διδακτική μεθοδολογία της νέας ελληνικής, από το δημοτικό ως το λύκειο, είναι χαοτική και απαράδεκτη, ενώ η συνεχής υποβάθμιση της αρχαίας ελληνικής εφαρμόζεται επιτυχώς εδώ και αρκετά χρόνια, όταν, αντιθέτως, εισάγεται στην υποχρεωτική εκπαίδευση ξένων χωρών, είτε γιατί βοηθά να κατανοήσουν καλύτερα τη δική τους γλώσσα, είτε γιατί με την μαθηματική δόμησή της ενεργοποιεί εγκεφαλικές συνάψεις που αναπτύσσουν τη συνδυαστική και κριτική σκέψη συμβάλλοντας στη λήψη διοικητικών αποφάσεων, είτε γιατί βοηθά στη θεραπεία της δυσλεξίας, ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρουσιάζει τρομερά αυξητικές τάσεις.

§  Δεν είναι τυχαία η χρήση στο πρώτο ενικό των ρημάτων: “Ζω, Φροντίζω, Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ, Δημιουργώ και Καινοτομώ”. Η έμφαση στο α’ ενικό γραμματικό πρόσωπο υποδηλώνει τον στόχο, που είναι η καλλιέργεια της ατομικής “υποχρέωσης” της ένταξης στο σύνολο και όχι η ανάπτυξη του ατόμου ως κοινωνικού όντος με συλλογικές δράσεις, υποχρεώσεις και δικαιώματα. Δηλαδή, η συγκρότηση πειθαρχικής κοινωνίας.

2.    Κυριαρχική Εξουσία.

Η κυριαρχική εξουσία απαιτεί αφενός να είναι δεδομένη η συναίνεση των διευθυντικών στελεχών, ώστε να υλοποιήσουν τις επιταγές της, και αφετέρου να εξουδετερωθούν οι δυνατότητες αντίδρασης των ελεγχόμενων.

§  Δεν εκπλήσσει λοιπόν ότι το νομοσχέδιο προβλέπει συγκεκριμένες ρυθμίσεις αναφορικά με την εκλογή των πρυτανικών αρχών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τον μόνο τομέα που αδυνατεί να ελέγξει τόσο αποτελεσματικά όπως τους υπόλοιπους. Οι υποψήφιοι πρυτάνεις δεν μπορούν πλέον να κατέβουν αυτόνομα, αλλά μόνο μέσα σε ευρύτερα εκλογικά σχήματα και η ψηφοφορία εκλογής τους θα γίνεται ηλεκτρονικά, μέθοδος εύκολα διαβλητή που επιτρέπει τη νοθεία αποτελεσμάτων.

§  Όσον αφορά στα διευθυντικά στελέχη της σχολικής εκπαίδευσης (Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας) εκκρεμεί η από καιρό αναμενόμενη νομοθετική θέσπιση της θητείας τους, των αρμοδιοτήτων τους και των κριτηρίων επιλογής τους, ενώ διαχέεται η φήμη ότι δρομολογείται η καθαίρεση στελεχών που είχαν τοποθετηθεί μέσω ΑΣΕΠ και η αντικατάστασή τους από άλλους με κομματικά κριτήρια επιλογής.

§  Πίσω από τη “Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση”, που δεν διευκρινίζεται από ποια ηλικία και σχολική βαθμίδα εισάγεται, ούτε από ποιους θα διδάσκεται, δεν γίνεται να μη σκεφτούμε ότι κρύβουν τη διαφυλετικότητα και την παιδαγωγική των έμφυλων ταυτοτήτων, που εγκαινιάστηκε τα τελευταία χρόνια μέσα από το θεσμό των «θεματικών εβδομάδων». Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι πλέον θέμα της οικογένειας – η στήριξη της οποίας έχει σε πολλά επίπεδα εγκαταλειφθεί εκ μέρους της Πολιτείας και ο ρόλος της συνεχώς υποβαθμίζεται – ούτε ατομική ευθύνη, αλλά ανατίθεται στο απρόσωπο κράτος και στις πολιτικές της παγκοσμιοποίησης. Κι αυτό γιατί δεν ενδιαφέρει η ανάπτυξη ταυτότητας, αλλά η μαζοποίηση και η χειραγώγηση που καθιστούν πιο αποτελεσματική την πειθαρχία.

3.    Πειθαρχία.

Αυτός ο άξονας επιτυγχάνεται αφενός με την εντατικοποίηση της αυστηροποίησης και της τρομοκρατίας και αφετέρου με την τιμωρητική πολιτική του νομοσχεδίου, τόσο για μαθητές όσο και για καθηγητές. Έτσι, μέσω της απειλής και του φόβου, προωθείται η συμμόρφωση στην πειθαρχική κοινωνία, η οποία επιτρέπει τον έλεγχο μιας συλλογικής οντότητας σαν να είναι ένας άνθρωπος.

§  Αντί για μόνιμες προσλήψεις, όχι μόνο διαιωνίζει το καθεστώς ομηρίας των αναπληρωτών, αλλά επιπλέον τιμωρεί με 2ετή και 3ετή αποκλεισμό αυτούς που δεν αναλαμβάνουν υπηρεσία, ακόμα και αν αυτή τούς ανατίθεται στη μέση της χρονιάς, θεωρώντας τους πιόνια της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής τους.

§  Η επαναφορά της τάξης και ασφάλειας στο σχολείο φαίνεται πως αποτελεί βασικό στόχο του νομοσχεδίου, σε επικοινωνιακή αντίθεση με το χάος που είχε επιφέρει η απελθούσα πολιτική του Σύριζα, όταν και οι δυο πολιτικές τακτικές υλοποιούν την ίδια Αντζέντα. Έτσι, για την πάταξη της άμετρης ασυδοσίας, αυθαιρεσίας και παραβατικότητας που ενίσχυε η υπερβολική επιείκεια, υιοθετείται τώρα το μέτρο των εξαντλητικών πολυήμερων αποβολών, που παρουσιάζονται ως «καινοτόμες» παιδαγωγικές τακτικές. Ωστόσο, ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα υπάρχει η μέση οδός του σεβασμού των ορίων, που αποτελεί βασικό σημείο διαπαιδαγώγησης σε ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά δεν φαίνεται να ενδιαφέρει και να απασχολεί ούτε τους τέως ούτε τους νυν κυβερνώντες.

§  Αντί για πρόληψη και συμπαράσταση στη νεανικότητα, η νέα τακτική εκφοβισμού που υιοθετείται συμπληρώνεται με την επιβολή του κοινωνικού στιγματισμού. Ο χαρακτηρισμός της διαγωγής μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα αναγράφεται στους τίτλους σπουδών, συμπεριλαμβανομένων των απολυτηρίων, των αποδεικτικών απόλυσης και λοιπών αποδεικτικών και πιστοποιητικών σπουδών. Έτσι, για να ακολουθεί τους νέους σε όλη τους τη ζωή («πιστοποιητικό νεανικής διαγωγής»)! Το ότι στόχος του νομοσχεδίου δεν είναι η διαπαιδαγώγηση, αλλά ο εκφοβισμός, η υπακοή και συμμόρφωση στην πειθαρχική κοινωνία, αναδεικνύεται από το ότι πουθενά δεν προβλέπεται η ενίσχυση των δομών υποστήριξης που θα μπορούσαν να βοηθήσουν μαθητές με προβλήματα συμπεριφοράς, κοινωνικοποίησης, ψυχολογικά, μαθησιακά κλπ. Το άγχος και η ένταση που επιφέρει η εφαρμογή των συνεχιζόμενων μνημονιακών (και «μεταμνημονιακών») αντιλαϊκών πολιτικών στο κοινωνικό σώμα και ιδιαίτερα στη νεολαία, το πιο ασυμβίβαστο κομμάτι της κοινωνίας, αντιμετωπίζεται με τιμωρητικό σωφρονισμό και όχι με θεσμική υποστήριξη.

§  Ο μόνος θεσμός υποστήριξης που προβλέπεται να λειτουργεί στον σχολικό χώρο αφορά στην αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και είναι ο “Εκπαιδευτικός Εμπιστοσύνης“, ο οποίος προβλέπεται ότι θα λειτουργεί συμπληρωματικά και ενισχυτικά προς τις υφιστάμενες υποστηρικτικές δομές. Ωστόσο, δεν προσδιορίζονται ούτε οι αρμοδιότητές του, ούτε ο ακριβής ρόλος του, ούτε η ακριβής σχέση του με τις υπάρχουσες υποστηρικτικές δομές, ούτε ποιες είναι αυτές οι δομές. Οι ασάφειες αυτές, δεδομένου του γενικού πλαισίου εφαρμογής του νομοσχεδίου, προβληματίζουν και ανησυχούν, παρότι ο θεσμός παραπέμπει σε προαιρετικές τακτικές που είχαν εφαρμοστεί πριν μερικά χρόνια σε μεμονωμένες σχολικές μονάδες. Θα λειτουργεί πράγματι για τον περιορισμό και την εξάλειψη του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού ή θα συμβάλλει σε έναν νέο εκφοβισμό;

4.    Ικανότητα.

Ο άξονας αυτός εκπληρώνεται με το δόγμα «ο ικανότερος επιβιώνει», είτε πρόκειται για μαθητές, είτε για καθηγητές, είτε για σχολικές μονάδες. Στόχος είναι η αριστεία μέσα από σκληρές δοκιμασίες, καθώς η αξιολόγηση παρουσιάζει πολλαπλές μορφές. Μία ακόμη μέθοδος συμμόρφωσης στην πειθαρχική κοινωνία και επίτευξης πιο αποτελεσματικού κοινωνικού ελέγχου.

§  Α. Για τους μαθητές:

§  Φαίνεται ότι η Αριστεία ισοδυναμεί με συνεχείς εξετάσεις, μέσω των οποίων αποκλείονται παράλληλα όσο το δυνατόν περισσότεροι. Το νομοσχέδιο παραβλέπει τη βασική παιδαγωγική αρχή ότι η αξιολόγηση αποδίδει μόνο αν έρχεται ως αποτέλεσμα μιας καλής εκπαιδευτικής διαδικασίας και αν έχει την ευελιξία προσαρμογής στην τάξη, αλλά και στον κάθε μαθητή χωριστά όπου εφαρμόζεται.

§  Σε γυμνάσια και λύκεια δίνεται έμφαση στις εξετάσεις και στην εντατικοποίησή των σπουδών, διαμορφώνοντας σχολεία για ολοένα και λιγότερους, και όποιος αντέξει!

§  Στην ίδια κατεύθυνση είναι και ο στόχος “Πολλαπλές πηγές, συγκριτική ανάλυση, καλλιέργεια κριτικής σκέψης» που αφορά όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (ακόμα και της πρωτοβάθμιας!) χωρίς να ενδιαφέρει αν ο μαθητής έχει αναπτύξει τις απαιτούμενες δεξιότητες. Δεν ενδιαφέρει ούτε η ηλικία, ούτε η υποδομή γνώσεων που απαιτείται για σύγκριση πηγών, επιλογή στοιχείων και παραγωγή κριτικής. Η κατάκτηση αυτών των δεξιοτήτων προαπαιτεί ο μαθητής να έχει διαμορφώσει στο μυαλό του ένα νοητικό υπόβαθρο βασικών εννοιών, να έχει συγκροτήσει ένα νοητικό πλαίσιο που θα του επιτρέπει να διακρίνει το ουσιαστικό από το περιττό, το έγκυρο από το παραπλανητικό, να συντάσσει τις απόψεις του με νοηματική συνάφεια. Αλλιώς επέρχεται το χάος. Το δευτερεύον αναδεικνύεται σε ουσιώδες και πρωταρχικό και το νόημα (ακόμη και μιας πρότασης) χάνεται στην ασάφεια και τη σύγχυση. Οι βασικές αρχές μάθησης όμως παραβλέπονται και υποσκελίζονται, όταν ο στόχος είναι η διαμόρφωση υπηκόων και όχι πολιτών, η διαμόρφωση ατόμων χωρίς ταυτότητα.

§  Αυξάνει επίσης τα Πρότυπα (Π.Σ.) και τα Πειραματικά (ΠΕΙ.Σ.) σχολεία, στα οποία θεσμοθετεί περισσότερες εξετάσεις εισαγωγής και σκληρή αξιολόγηση.

§  Αυξάνει το εξεταστικό φορτίο με περισσότερα μαθήματα στις τελικές εξετάσεις Γυμνασίου και Λυκείου. Δυσκολεύει σε Γυμνάσιο και Λύκειο την προαγωγή και την απόλυση των μαθητών, καθιστώντας πιο απαιτητική και πιεστική την έξοδο από τη σχολική εκπαίδευση και την αναζήτηση κάποιας μορφής κατάρτισης. Ειδικότερα, οι μαθητές της Γ Λυκείου υποχρεώνονται να παίρνουν κι ένα αντικείμενο εκτός της κατεύθυνσής τους (Ιστορία οι της θετικής και μαθηματικά οι της θεωρητικής) προφανώς με το επιχείρημα της ολόπλευρης μάθησης. Όμως, στο γενικότερο πλαίσιο της λογικής του νομοσχεδίου, λειτουργεί ως μία ακόμα τακτική ενίσχυσης του βαθμού δυσκολίας.

§  Στην ίδια λογική είναι και η επαναφορά της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας. Ένας Προκρούστης, όπως αποδείχθηκε στην προηγούμενη εφαρμογή της, που θα λειτουργεί ως πιεστικό μέσο προσαρμογής σε κάποια άνωθεν και δήθεν αντικειμενικά μέτρα αξιολόγησης των μαθητών.

§  Β. Για τους εκπαιδευτικούς:

§  Επιβάλει την ατομική αξιολόγηση (αυτο-αξιολόγηση & ετερο-αξιολόγηση) των εκπαιδευτικών, με τιμωρητικό τρόπο, καθώς τη συνδέει με την επαγγελματική τους εξέλιξη (όπως αποδείχτηκε και μέσω της τηλεκπαίδευσης). Δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον και καμιά μέριμνα για τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο έργο τους. Η επίδοσή τους – άσχετα από όποιες άλλες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, διοικητικές παραμέτρους επηρεάζεται – είναι αποκλειστικά θέμα ατομικής ευθύνης (όπως και η αντιμετώπιση των τωρινών θεμάτων υγείας).

§  Γ. Για τις σχολικές μονάδες:

§  Καθιερώνει την εξωτερική αξιολόγηση των σχολείων που, εκτός των άλλων, στηρίζεται ακόμα και στις επιδόσεις των μαθητών, αδιαφορώντας για το κοινωνικό πλαίσιο αυτών των επιδόσεων, τις υλικοτεχνικές ελλείψεις και άλλες παραμέτρους. Προφανής στόχος είναι, μέσω της κατηγοριοποίησης των σχολικών μονάδων (σε άριστες, μέτριες, υποβαθμισμένες), η προώθηση ιδιωτικών πρωτοβουλιών και επιχειρήσεων ενισχύοντας παράλληλα και τον κοινωνικό αυτοματισμό. Η λογική του νομοσχεδίου απέχει μακράν, είναι στο αντίθετο άκρο, από αυτή της δημόσιας και δωρεάν παιδείας για όλους, που η Πολιτεία έχει υποχρέωση να προστατεύει και να προωθεί, παρέχοντας όλα τα απαραίτητα μέσα και το δυναμικό για την αναβάθμιση όλων των σχολικών μονάδων. Τα σχολεία γίνονται αντιληπτά ως ανταγωνιστικές μονάδες στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης.

5.    «Βιώσιμη ανάπτυξη».

Η υλοποίηση αυτού του άξονα στηρίζεται στις αρχές του ανταγωνισμού και της ιδιωτικοποίησης, προς όφελος των παγκόσμιων αγορών.

§  Δίνεται έμφαση στην “Προτεραιότητα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, έναντι της μετάδοσης στείρας γνώσης”, αλλά δεν διευκρινίζεται το είδος των δεξιοτήτων που θα επιβληθούν στη νεολαία μας. Με βάση το γενικότερο πλαίσιο, συνάγουμε ότι εννοούνται δεξιότητες που αφορούν την παραγωγικότητα και την αειφόρο ανάπτυξη. Παραγκωνίζονται, λοιπόν, υπέρ της συγκέντρωσης πλούτου και εξουσίας, ηθικές, ανθρωπιστικές αξίες και αρχές διαπαιδαγώγησης ενός ολοκληρωμένου Ανθρώπου.

§  Καθιερώνει το ηλικιακό όριο-κόφτη των 17 ετών για φοίτηση στα ημερήσια ΕΠΑΛ, αποκλείοντας έτσι νέους, που είτε θέλουν να αποκτήσουν μια ειδικότητα μετά το Λύκειο, είτε θέλουν να επανενταχθούν. Η τεχνική εκπαίδευση εντάσσεται θεσμοθετημένα στην αρένα του ιδιωτικού ανταγωνισμού, στην οποία τα δημόσια σχολεία χάνουν το μονοπώλιο και διατηρούν μόνο ένα ποσοστό της «πελατείας» τους, σπουδαστές νεαρής ηλικίας. Το μέτρο αυτό από τη μια οφθαλμοφανώς ενισχύει τις ιδιωτικές σχολές κατάρτισης για όποιον μπορεί οικονομικά, και από την άλλη συμβάλλει στη διόγκωση της φτηνής εργατικής δύναμης των ανειδίκευτων εργατών.

§  Στην ίδια κατεύθυνση ιδιωτικοποίησης είναι και η πρόβλεψη δημιουργίας πανεπιστημιακών τμημάτων όπου τα μαθήματα θα γίνονται στα αγγλικά, προκειμένου να προσελκύσουν φοιτητές του εξωτερικού που θα καταβάλλουν δίδακτρα.

§  Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις επιμορφώσεις καθηγητών, οι οποίες σαφώς σχετίζονται με το επαγγελματικό τους προφίλ και εξέλιξη. Ωστόσο, δεν διασαφηνίζεται υπό ποιες συνθήκες και προϋποθέσεις θα υλοποιούνται αυτές οι επιμορφώσεις. Το πλαίσιο του νομοσχεδίου δεν αφήνει αμφιβολία ότι θα είναι υποχρεωτικές, εντός των εργασιακών τους καθηκόντων, και το κόστος τους θα επιβαρύνει τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, όπως ισχύει εδώ και 10 χρόνια, καθ’ όλη την εποχή των μνημονίων. Οι εκπαιδευτικές άδειες μετ’ αποδοχών (όπως ίσχυε προ του 2010) μάλλον φαντάζουν για την κυβέρνηση ως παρωχημένο μέτρο άλλων εποχών, καθώς θα επιβαρύνει υπερβολικά τον προϋπολογισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, ο εκπαιδευτικός, με μισθούς στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό, για την επαγγελματική του επιβίωση και για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, απαιτείται να εργάζεται εξαντλητικά ωράρια, και όποιος αντέξει –βιολογικά, ψυχολογικά και οικονομικά – αυτός επιβιώνει και εργασιακά. Παράλληλα, ανοίγει ένα ευρύ και πολλά υποσχόμενο πεδίο για ιδιωτικές πρωτοβουλίες, πρόθυμες και «ικανές» να διεκπεραιώσουν το έργο των επιμορφώσεων, σε συνδιαλλαγή με το δημόσιο. Η πρόσφατα επιβαλλόμενη τηλεκπαίδευση μας δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, με ιδιωτικές εταιρείες (ciscoWebex) που λειτουργούν ως πάροχοι του Υπουργείου, με προγράμματα Voucher και εφαρμογές τύπου skoil elikikou.

Συμπεράσματα

Όπως γίνεται φανερό, με το πολυνομοσχέδιο η εκπαίδευση εργαλειοποιείται με δύο τρόπους:

§  Από τη μια, ως πειθαρχική κοινωνική στρατηγική συμβάλλει στη συγκρότηση και την επιβολή της επιθυμητής κοινωνικής τάξης, που στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης αφορά τον έλεγχο, την κυβερνησιμότητα του πληθυσμού μέσω της πειθαρχικής κοινωνίας, δηλαδή την κανονικοποίηση συλλογικών οντοτήτων. Ιδανική προοπτική για ένα καθεστώς κατοχής!

§  Από την άλλη, προσαρμόζεται στις ανάγκες των Παγκόσμιων Αγορών. Η λογική ταύτισης της εκπαίδευσης με τις απαιτήσεις των παγκόσμιων Αγορών, που ενδιαφέρονται είτε για τους «άριστους», είτε για φτηνό εργατικό δυναμικό, ουσιαστικά απαιτεί μια εργατική δύναμη ανίκανη να προβάλει διεκδικήσεις, πλήρως ελεγχόμενη, πειθήνια και συμμορφούμενη στις απαιτήσεις της πειθαρχικής κοινωνίας, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Αυτήν την πολιτική υπηρετεί και το νέο νομοσχέδιο για την Παιδεία.

Τo νομοσχέδιο, σχεδιασμένο σύμφωνα με την «Ανοιχτή Μέθοδο Συντονισμού», την προηγμένη μορφή φιλελεύθερης διακυβέρνησης, ενώ δίνει την εντύπωση ότι προσφέρει νέες δυνατότητες στα υποκείμενα (αναβάθμιση της παιδείας), στην ουσία τα εντάσσει στο πειθαρχημένο καθεστώς, όπως αυτό οριοθετείται από τους στόχους της Agenda 21/30. Η όποια εντύπωση ότι ενδεχομένως κάποια από τα προβλεπόμενα μέτρα κινούνται στην σωστή κατεύθυνση μιας υγιούς εκπαίδευσης, αποτελεί μια ψευδαίσθηση, καθώς το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται αντιστρέφει τη χρησιμότητα και συμβολή τους, υπέρ της ελεγχόμενης υποδούλωσης του Ανθρώπου στο βωμό του ανταγωνισμού και της ιδιωτικοποίησης του κέρδους. Για να είναι ορθό το αποτέλεσμα μιας εξίσωσης θα πρέπει όλες οι παράμετροι της εξίσωσης να είναι αληθείς και έγκυρες.

Αντιπροτάσεις – θέσεις – διέξοδος

Ως Τομέας Παιδείας του ΕΠΑΜ, έχουμε επανειλημμένα διατυπώσει τις θέσεις μας, ότι στόχος μας είναι η αναθέσμιση της Παιδείας στο πλαίσιο ενός κράτους ανεξάρτητου από τις επιταγές των Αγορών και της παγκοσμιοποίησης, που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας – ανεξαρτησίας και την αποκατάσταση του κράτους δικαίου. Συνεπώς, αντιστεκόμαστε στην υποβάθμιση της ανθρωπιστικής παιδείας, στις ελαστικές εργασιακές σχέσεις, στην υποβάθμιση του έργου και του ρόλου του εκπαιδευτικού και στον εγκλωβισμό των μαθητών σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους προετοιμάζει για δούλους των Αγορών. Διεκδικούμε και απαιτούμε:

§  Απόσυρση των ιδιωτών, των χορηγών, της επιχειρηματικότητας, του ΟΟΣΑ και της εργαλειοθήκης του από το Δημόσιο σχολείο. Γενναία χρηματοδότηση της εκπαίδευσης από τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό, για κάλυψη όλων των πραγματικών αναγκών, σε εκπαιδευτικό προσωπικό, υποδομές και ανάγκες των σχολείων.

§  Στελέχωση όλων των σχολείων με το απαραίτητο εκπαιδευτικό προσωπικό, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και τη σύσταση των κατάλληλων υποστηρικτικών δομών σε όλες τις υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

§  Μαζικούς, μόνιμους διορισμούς και διορισμό όλων των αναπληρωτών.

§  Κατάργηση των συνεχών και υποχρεωτικών μετακινήσεων των εκπαιδευτικών.

§  Ανατροπή του πλαισίου αξιολόγησης. Κατάργηση κάθε μορφής αξιολόγησης που αποσκοπεί σε απολύσεις. Προώθηση των πρακτικών κι ενίσχυση των δομών και των επιμορφωτικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ποιοτική βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου. Επαναθέσπιση των εκπαιδευτικών αδειών για επιμορφώσεις. Στήριξη του καθηγητή στο επιστημονικό και παιδαγωγικό πεδίο.

§  Μισθό αξιοπρεπή για ζωή αξιοβίωτη, αποκατάσταση όλων των απωλειών του εισοδήματος. Ανατροπή των αντιασφαλιστικών νόμων και ρυθμίσεων.

§  Δημόσια, δωρεάν παιδεία για όλους, χωρίς ταξικούς φραγμούς και διακρίσεις.

Αγωνιζόμαστε για την αλλαγή του προσανατολισμού της Παιδείας: από τη στόχευση στην «ικανότητα» για την προαγωγή της «βιώσιμης ανάπτυξης» που στηρίζεται στην υποδούλωση και τον έλεγχο του Ανθρώπου, στην ολόπλευρη καλλιέργεια ισορροπημένων, υγιών προσωπικοτήτων πνευματικά, συναισθηματικά, ηθικά και κοινωνικά. Στη συγκρότηση, δηλαδή, ελεύθερων Ανθρώπων. Ανθρώπων που είναι σε θέση να επιλέξουν το μέλλον τους, να επιλέξουν να καλλιεργήσουν τις δεξιότητες και ικανότητες που ταιριάζουν στην προσωπικότητά τους, να συμβάλλουν δημιουργικά στην αντιμετώπιση των αναγκών του κοινωνικού συνόλου, να υπηρετήσουν ανιδιοτελώς την Ανθρωπότητα και όχι τη βιώσιμη ανάπτυξη ιδιωτικών οργανισμών, που στοχεύουν στην αύξηση του κέρδους, στηριζόμενοι στη μέγιστη αποδοτικότητα δουλικών ανθρωποειδών με το χαμηλότερο κόστος. Στόχος της Παιδείας δεν μπορεί να είναι η εργαλειοποίηση του ανθρώπου και η υποταγή του στις επιταγές της παγκόσμιας διακυβέρνησης, αλλά η πνευματική και ηθική ανύψωσή του, η συγκρότηση ελεύθερων Ανθρώπων. Η μόνη υποχρέωση της Πολιτείας είναι η παροχή των κατάλληλων υποδομών για την επίτευξη αυτού και μόνο του στόχου.

Η αντίσταση σε αυτό το νομοσχέδιο σημαίνει και αντίσταση στις πολιτικές που το επιβάλλουν. Για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και κυρίαρχη, για μια Παιδεία Ελεύθερων Ανθρώπων!

Είναι Επιλογή μας!

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.

1.    Dale R. 2004, Forms of Governance, Governmentality and the EU’s Open Method of Coordination” στο Lahrner W. – Walters W., (επιμ.) Global Governmentality, Routledge, Λονδινο 2004

2.    Haahr J. H., 2004, “Open Co- Ordination and Advanced Liberal Gonverment”, Journal of European Public Policy, τμ. 11, τχ. 2 (2004), 230-9-230

3.    Foucaout M.,2008, Το μάτι της εξουσίας, μετφρ. Μπέτσελος Τάσος, εκδ. Βάνιας 2008

4.    Foucault, M. 1994, “Το μάτι της Εξουσίας”. Συνέντευξη στον Jean-Pierre Barou και Michelle Perrot, μτφρ. Ι. Σολομών. τοπικά α’ Πειθαρχία και Γνώση. Αθήνα: Εκδόσεις Νήσος, 1994.

5.    Παπαμαρινόπουλος Σταύρος, Ελληνική γραφή και φυσική της πληροφορίας, συνέντευξη στον Γ. Σαχίνη, Κρήτη TV. Θέμα η επίδραση των αρχαίων ελληνικών στις εγκεφαλικές λειτουργίες. https://www.youtube.com/watch?v=PmJ4QxBd-5M

6.    Σαρακινιώτη Α – Τσατσαρώνη Α, 2011: Πειθαρχία και γνώση στην κοινωνία των ικανοτήτων, στο Γ. Σταμέλος (επιστ. επιμ.), Για μια ποιητική του εκπαιδευτικού τοπίου, Τόμος Ι, συλλογικός τόμος χαριστήριο στον Ιωσήφ Σολομών, Τομέας Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Πατρών, εκδ. Αλεξάνδρεια 2011, σελ. 240 -268.

7.    Τάση Σμαρώ, 2014: Η «πειθαρχική κοινωνία» του Michel Foucault και η αυτοποιητικά εξελισσόμενη κοινωνία του Niclas Luhmann, Eπιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 142 A´, 2014, 101-121.

8.    Για τα οφέλη της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών με βάση τις έρευνες των Μαυροπούλου Ειρήνης και Γαβράνη Άννας:
Α. Έρευνες επί της μεθόδου «διαλεχθώμεν ελληνικώς», στο «Φρονείν»: http://www.fronein.gr/page2.php
Β. Τα αρχαία κάνουν τους μαθητές πιο έξυπνους, άρθρο στο «Αιγηίς»: https://aegeeis.gr/index.php/anakoinoseis-aegeeis

9.    Agenda 21: Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Agenda_21

Αθήνα 4 Μαΐου 2020
Ο Τομέας Παιδείας του ΕΠΑΜ