Κριαράς: «Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή»

Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 108 ετών, ο Εμμανουήλ Κριαράς. Αφήνει πίσω του ανεκτίμητης αξίας επιστημονικό έργο, τον έντιμο αγώνα του για τον Δημοτικισμό.

Διδακτική, καθαρή και μακριά από τη λαϊκιστική χυδαιότητα της εποχής, ήταν και μία από τις τελευταίες, δημόσιες, παρεμβάσεις του. Είπε για την κρίση, μεσούσης αυτής: «Θα ήθελα να είχα πεθάνει, να μην είμαι αναγκασμένος να βιώνω αυτές...

τις καταστάσεις στον τόπο μου. Φταίμε κι εμείς. Λειτουργήσαμε όλοι, κυβέρνηση και πολίτες κατά το χειρότερο δυνατό τρόπο. Βολευόμασταν, στην καλύτερη περίπτωση, στο καθεστώς της υποκρισίας, της κλεψιάς, της απάτης».

Ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε υποβληθεί τον Ιούλιο σε εγχείρηση για την αντιμετώπιση κατάγματος στο αριστερό ισχίο.

Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλεί στις 12 το μεσημέρι της Τρίτης στη Θεσσαλονίκη, ενώ σύμφωνα με επιθυμία που είχε εκφράσει ο ίδιος, η σορός του θα μεταφερθεί και θα ενταφιαστεί την Τετάρτη στο Κοιμητήριο Ακρωτηρίου Χανίων.

Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή

"Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή... Θυμάμαι -ξέρετε- τον κομήτη του Χάλευ, την εμφάνιση του Βενιζέλου, παρέστην - μικρό παιδί- σε ένοπλο συλλαλητήριο στην Κρήτη...».

Πέρασαν 108 χρόνια από το Νοέμβριο του 1906 οπότε γεννιόταν στον Πειραιά ο Εμμανουηλ Κριαράς, πέρασαν περι τα 100 από την παιδική του ζωή στη Μήλο, την εφηβική αργότερα στην Κρήτη (τόπο καταγωγής των γονιών του), την Αθήνα ύστερα για σπουδές στη Φιλοσοφική σχολή και για εργασία (επι 20 συνεχή χρόνια στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών). Μεσολάβησε το Μόναχο και το Παρίσι κι ύστερα "ανέβηκε" στη Θεσσαλονίκη (Απο το 1950 οπότε εκλέχτηκε στη θέση του τακτικού καθηγητή της μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της). Μέχρι το 1968 δίδασκε κυρίως μεσαιωνική φιλολογία. Ηταν τότε που τον εξώθησε σε παραίτηση- συνταξιοδότηση η Χούντα. Εκτοτε, ήταν …ομότιμος καθηγητής (συνταξιούχος) επι 45 χρόνια.

Απολύθηκε απ τη Χούντα αλλά, συνέχισε. Με τη σύνταξη του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας, με τη μαχητική στήριξη της δημοτικής και του μονοτονικού συστήματος (πρόεδρος της επιτροπής για το μονοτονικό το 1981), με τη συγγραφή και τις εκδόσεις και ένα μηνα πριν τα 103 του χρόνια τοποθετήθηκε στην τελευταία -τιμητική- θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ.

«Είμαστε τραγικές μορφές. Το γεγονός ότι έχουμε συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας. Ο άνθρωπος ζει πιο ευτυχισμένα όταν δεν έχει συνείδηση της τραγικότητας της ζωής του. Εγώ - δυστυχώς - την έχω. Επιθυμία μου είναι πλέον να μη ζήσω. Είναι βάρος πια η ζωή μου» μου έλεγε προ εξαετίας -μόλις που είχε «κατακτήσει» το «Αιωνόβιος .

Αλλαξε σύντομα γνώμη. Δυο-τρία χρόνια μετα δήλωνε «"Οχι δε φοβάμαι το θάνατο. Δεν θέλω όμως να πεθάνω αμέσως... Θέλω να ολοκληρώσω τις εκκρεμότητες των κειμένων μου"..

"... Βλέπω τη ζωή του ανθρώπου στη γή ως ένα τραγικό γεγονός. Διότι δεν δίδει η ζωή ευτυχία. Ο άνθρωπος είναι τραγική μορφή στη γή. Το γεγονός ότι έχει συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας.

Και πρόσφατα (στα τέλη του 2011 -μεσούσης της οικονομικής κρίσης) ο σοφός καθηγητής δήλωνε: "Στην υπερεκατονταετή ζωή μου δεν θυμάμαι ποτέ αντίστοιχη περίοδο με ανάλογα πολιτικά και κυρίως - οικονομικά αδιέξοδα. Θα ήθελα να είχα πεθάνει, να μην είμαι αναγκασμένος να βιώνω αυτές τις καταστάσεις στον τόπο μου. Φταίμε κι εμείς. Λειτουργήσαμε ολοι - κυβέρνηση και πολίτες κατά το χειρότερο δυνατό τρόπο. Βολευόμασταν - στην καλύτερη περίπτωση - στο καθεστώς της υποκρισίας , της κλεψιάς, της απάτης . Όταν παίρνει κανείς δανεικά είτε είναι κράτος είτε πολίτης πρέπει να είναι οσα μπορεί να επιστρέψει… Όχι περισσότερα. Βρισκόμαστε πλέον στον πάτο και ελπίζω να μην εχει χειρότερα. Βέβαια ο φασισμός μπορεί να έχει σήμερα άλλο πρόσωπο…Μέσα στο αστικό καθεστώς που ζούμε, η λύση, είναι ένας σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο. Παγκοσμίως. Αυτή είναι η λύτρωση του κόσμου. Η Αριστερά όμως στην Ελλάδα δεν βλέπω ότι έχει δυνατότητες..."

"Φεύγοντας" ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς αφήνει πίσω του (για τους μελετητές και φοιτητές του) εκατοντάδες τόμους με πραγματείες, μελέτες, επιστολές, κείμενα, 14 τόμους του µνηµειώδους έργου "Λεξικό της Βυζαντινής Γραµµατείας". Τη συνέχεια ανέλαβε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ηδη εχει τυπωθεί και κυκλοφορεί ο 18ος τόμος...

Για τους υπόλοιπους; Τον αγώνα του για το Δημοτικισμό , τη σοφία και τη διαύγεια του πνεύματος του - οπως αυτές "έλαμψαν" σε σειρά συνεντεύξεων που έδωσε -ειδικά μετα τη συμπλήρωση των 100 "πρώτων" χρόνων της ζωής του.

- "Διδασκαλία του ήθους δεν υπάρχει. Μαθαίνουμε την τεχνική. Πώς να μεταδώσουμε τις γνώσεις. Αλλά πώς να βελτιώσουμε το ήθος του ανθρώπου δεν το μάθαμε..

"Η έξαρση είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή. Να εξαρθείς πάνω από τον εαυτό σου. Από τα πάθη σου. Σπάνια εξαίρονται οι άνθρωποι. Η ζωή όλων βέβαια ενέχει στιγμές έξαρσης. Όταν λές την αλήθεια -ακόμα κι όταν σε θίγει, σε πειράζει -είναι έξαρση. Η θυσία για τον άλλο, ο έρωτας, η φιλία , η αφοσίωση είναι έξαρση. .".

"Ανυψώνει τον άνθρωπο ο Ερωτας. Ο πραγματικός, ο αληθινός έρωτας. Ο έρωτας είναι το αντίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνο όταν είσαι ερωτευμένος ζείς. Ειδάλλως είσαι …πέτρα…»

Αντιδράσεις από τον πολιτικό κόσμο

Κάρολος Παπούλιας: Αν τα όρια της γλώσσας είναι πράγματι τα όρια του κόσμου, ο Εμμανουήλ Κριαράς μας έμαθε πώς να τα αναγνωρίσουμε και πώς να τα εκτείνουμε. Ένας υπέροχος δάσκαλος και διανοητής που μας αφήνει το ανεκτίμητο Λεξικό του μαζί με μαθήματα σκέψης και ζωής. Το βάθος του στοχασμού του δεν τον απομάκρυνε αλλά τον έφερνε ακόμα πιο κοντά στους πολλούς, στους οποίους προσέφερε τη σοφία του με τρυφερότητα και απλότητα. Αξίζει να ανατρέξουμε ξανά στο λόγο του, προφορικό και γραπτό, για να βρούμε λέξεις και ιδέες με διαχρονική δύναμη.

Αντ.Σαμαράς: Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια για την απώλεια του καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά, εμβληματικής προσωπικότητας του επιστημονικού και δημόσιου βίου της χώρας, με μεγάλη προσφορά στην πνευματική ζωή της Ελλάδας. Καθηγητής της Φιλοσοφίας, ο Εμμανουήλ Κριαράς σφράγισε με την παρουσία και τη δράση του δύο αιώνες πνευματικών και πολιτικών αγώνων, διδάσκοντας ήθος και σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, διατήρησε μέχρι τέλος τη διαύγεια και την ικανότητά του να ξεχωρίζει το Καλό από το Κακό, προσφέροντας γνώσεις, εμπειρία και ψύχραιμο λόγο μέχρι την τελευταία ημέρα μιας ζωής της οποίας την μεγάλη διάρκεια αξιοποίησε υπέρ της πατρίδας του.

Ευ.Βενιζέλος: Αποχαιρετούμε με βαθύ σεβασμό τον Εμμανουήλ Κριαρά, που έφυγε πλήρης ημερών όντας πάντα ενεργός πολίτης, προοδευτικός διανοούμενος, αυθεντικός δάσκαλος και ακαταπόνητος ερευνητής. Η γλώσσα, η παιδεία και η ελευθερία ήταν η πνευματική επικράτεια του Κριαρά που και μόνο το Λεξικό του φτάνει να τον καταγράψει ανεξίτηλα στην Ιστορία του Έθνους. Ας μου επιτραπεί να πω σε προσωπικό τόνο πως ήταν για μένα μοναδική εμπειρία μαθητείας η συνεργασία μας, πριν τριάντα περίπου χρόνια, στην μεταφορά του κειμένου του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων στη δημοτική. Ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε αποκτήσει εδώ και πολλά χρόνια εμβληματικές διαστάσεις που δεν μπόρεσαν ευτυχώς να κρύψουν την ανθρωπιά και την τρυφερότητα του που ανέβλυζαν μέσα από την γοητευτική αφήγηση της μακράς και πολυκύμαντης ζωής του».

ΣΥΡΙΖΑ: Η απώλεια του Ε. Κριαρά μας γεμίζει θλίψη. Ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας, ένας βαθιά προοδευτικός και ευαίσθητος άνθρωπος, του οποίου το πνευματικό έργο είναι ανεκτίμητο. Η τεράστια συμβολή του στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και την καθιέρωση της δημοτικής τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους και ερευνητές. Η αγάπη του για τη νεοελληνική γλώσσα και η αφοσίωσή του στην παιδεία και την έρευνα αποτελούν παράδειγμα για τις νέες γενιές.

ΔΗΜΑΡ: Η Δημοκρατική Αριστερά και ο Πρόεδρος της, Φ.Κουβέλης αποχαιρετούν τον Εμμανουήλ Κριαρά. Με το θάνατο του τα ελληνικά γράμματα χάνουν μια εμβληματική φυσιογνωμία. Ο μεγάλος φιλόλογος και καθηγητής που έφυγε πλήρης ημερών, υπήρξε μέχρι τέλους για μας πηγή γνώσης και αστείρευτης αισιοδοξίας. Συλλυπητήρια στους οικείους του.

Πηγή: ethnos.gr