Το «πληγωμένο» πετρογέφυρο στο ορεινό Θέρμο (ΦΩΤΟ) - Γράφει ο Νίκος Κωστακόπουλος*

Θύμα αρχαιοκαπηλίας αυτή τη φορά έπεσε …..ένα γεφύρι. Πρόκειται για το πέτρινο γεφύρι στη θέση Διποταμιά, στο 17^ο χμ. του δρόμου που ενώνει την Τοπική Κοινότητα Κοκκινόβρυσης με το Θέρμο, 2 χμ. πριν τον...

οικισμό Αμπέλια, όπου αρχαιοκάπηλοι προέβησαν πρόσφατα, προφανώς για λόγους αναζήτησης  θησαυρού, σε άνοιγμα διαστάσεων 2,5 μ. μήκους, 1,5 μ. ύψους και 2 μ. βάθους περίπου στο σώμα του γεφυριού, στο βορειοδυτικό άκρο του, με αποκόλληση της λιθοδομής και απομάκρυνση του μεγαλύτερου όγκου αυτής, ενώ έχει γίνει πρόχειρη επανατοποθέτηση μέρους των λίθων που αποκολλήθηκαν στο εξωτερικό μέρος του ανοίγματος.

Αποτέλεσμα αυτού είναι να έχει δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας για τα διερχόμενα βαριά οχήματα, αφού η στέψη του γεφυριού – η οποία αποτελείται από σκυρόδεμα πάνω σε λιθοπλήρωση που  έγινε προ δεκαετιών, όταν το γεφύρι μετατράπηκε σε οδογέφυρα για διέλευση οχημάτων – έχει μείνει μετέωρη λόγω του κενού που δημιουργήθηκε από την τομή που δημιούργησαν οι αρχαιοκάπηλοι. Για τον σκοπό αυτό έχουν τοποθετηθεί από τον Δήμο Θέρμου σχετικές πληροφοριακές πινακίδες για τον κίνδυνο διέλευσης βαρέων οχημάτων και αναμένεται η αποκατάσταση της ζημίας, η οποία πρέπει να γίνει άμεσα, τουλάχιστο αναφορικά με το τμήμα εκείνο της απαιτούμενης παρέμβασης που αναφέρεται στην ασφάλεια διέλευσης των διερχομένων.

Επιπλέον, όμως, έχει προκύψει σοβαρό πρόβλημα στην αισθητική του γεφυριού λόγω της απομάκρυνσης μεγάλου μέρους του εξωτερικού τμήματος της τοιχοποιίας και της καταστροφής των πελεκητών πετρών από τις οποίες αποτελούνταν αυτό, θα απαιτηθεί σε δεύτερο χρόνο αντίστοιχη παρέμβαση επαναφοράς του τμήματος αυτού στην προτέρα κατάσταση. Παρέμβαση ικανού κόστους λόγω της φύσης της, η οποία πρέπει  να γίνει με ιδιαίτερη μέριμνα για να επιτευχθεί η απαιτούμενη αισθητική εναρμόνιση.

Το Αστυνομικό Τμήμα Θέρμου έχει επιληφθεί της υπόθεσης, ενώ ο Δήμος Θέρμου, με την ευκαιρία που το ζήτημα του εν λόγω γεφυριού ήρθε στην επικαιρότητα αναγκαστικά λόγω της φθοράς που υπέστη το γεφύρι από την προαναφερόμενη ενέργεια των αρχαιοκάπηλων, απευθύνθηκε αφενός στην Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων με το αίτημα για κήρυξη του γεφυριού ως διατηρητέου μνημείου και αφετέρου στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας με το αίτημα για κατασκευή νέας γέφυρας στο σημείο αυτό, κατάλληλης να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες επικοινωνίας της περιοχής, πράγμα που αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας αλλά κατέστη και επιτακτική αναγκαιότητα λόγω της ασφαλτόστρωσης πρόσφατα ενός τμήματος του εν λόγω δρόμου, υπερκείμενο του γεφυριού, καθώς διαφορετικά δεν είναι δυνατό να διέρχεται από το υπάρχον γεφύρι επικαθήμενο που θα μεταφέρει βαριά ερπυστριοφόρα μηχανήματα που δεν γίνεται να διέλθουν με άλλον τρόπο από το ασφαλτοστρωμένο τμήμα.

Όπως είναι αυτονόητο, μετά την κατασκευή νέας γέφυρας επιβάλλεται να γίνουν οι απαιτούμενες παρεμβάσεις για την πλήρη επαναφορά του γεφυριού στην αρχική του μορφή, οι οποίες δεν αναφέρονται μόνο στη ζημία που προκλήθηκε από τους αρχαιοκάπηλους αλλά και στις λοιπές παρεμβάσεις που έγιναν αναγκαστικά προκειμένου να μετατραπεί το γεφύρι σε οδογέφυρα για εξυπηρέτηση της κυκλοφορίας τροχοφόρων. Παρεμβάσεις ασύμβατες με τον χαρακτήρα του πετρογέφυρου αλλά αναγκαίες τη στιγμή που έγιναν, όταν στη θέση του ημιονικού δρόμου που διερχόταν από το γεφύρι διανοίχθηκε ο χωματόδρομος για να δοθεί δυνατότητα διέλευσης τροχοφόρων και δεδομένου ότι δεν υπήρχε εκείνη τη στιγμή δυνατότητα κατασκευής νέας γέφυρας επιλέχθηκε ως προσωρινή λύση να παίξει τον ρόλο της οδογέφυρας το υπάρχον πέτρινο γεφύρι, ενώ τα βαριά ερπυστριοφόρα μηχανήματα (μπουλντόζες και τσάπες) να διέρχονται αναγκαστικά μέσα από το ποτάμι, καθώς το γεφύρι δεν μπορεί να αντέξει τόσο μεγάλα φορτία αλλά ούτε είναι δυνατό να διέλθει επικαθήμενο απ’ αυτό λόγω στενότητας. 

Δυστυχώς, από τότε παρήλθαν ολόκληρες δεκαετίες και η προσωρινή λύση δεν μετατράπηκε σε μόνιμη, όπως θα έπρεπε, με την κατασκευή νέας, κατάλληλης για το σκοπό που προορίζεται, οδογέφυρας. Κάτι που πλέον έχει καταστεί αδήριτη αναγκαιότητα, ειδικά τώρα που καθίσταται απαραίτητη η διέλευση επικαθήμενου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα. Έτσι, αφενός η πιεστική ανάγκη για την κατασκευή νέας γέφυρας για τους προαναφερόμενους λόγους και αφετέρου το γεγονός ότι το συγκεκριμένο πετρογέφυρο είναι ανάγκη να διατηρηθεί, να επανέλθει στην προτέρα μορφή του και να αναδειχθεί – κι αυτό για πολλούς λόγους, που αναφέρονται στη συνέχεια – πρέπει οι υπηρεσίες που είναι επιφορτισμένες με το αντικείμενο των αναγκαίων σχετικών παρεμβάσεων να ανταποκριθούν αναλόγως.  

Πρώτα απ’ όλα, αυτό επιτάσσουν τα χαρακτηριστικά του γεφυριού που αναφέρονται στην αισθητική του αξία, όπως αυτή προκύπτει ενδεικτικά από τη συνημμένη στο άρθρο αυτό σχετική απεικόνιση, και στην αντοχή της κατασκευής του που εγγυάται τη διάρκεια της παρουσίας του στον χρόνο. Ακόμη, το γεφύρι αυτό είναι συνυφασμένο με τη μνήμη του τόπου αυτού και της ευρύτερης περιοχής, αφού από εκεί περνούσε το μονοπάτι, ο ημιονικός δρόμος, που οδηγούσε από το Θέρμο στους οικισμούς της Κοκκινόβρυσης και ευρύτερα σε πολλά χωριά της νοτιοανατολικής Ευρυτανίας και αφετέρου το μονοπάτι που διέρχονταν τα καραβάνια των προσκυνητών που προερχόμενοι από την Κόνισκα και τη Ναυπακτία κατευθύνονταν προς το ιστορικό μοναστήρι του Προυσού μέσω Αμβρακιάς. Ένα ακόμη στοιχείο που συνηγορεί στον παραπάνω ισχυρισμό είναι και το ότι δίπλα ακριβώς από το γεφύρι βρίσκεται ο διώροφος νερόμυλος με την πέτρινη κάλανη, τη νεροτριβή και τα μαντάνια, που εξυπηρετούσε κάποτε τα χωριά τριγύρω. Για όλα αυτά, βέβαια, επιφυλάσσομαι για αναλυτικότερη παρουσίαση προσεχώς.

Πέρα από τις μνήμες και το παρελθόν, όμως, υπάρχει το παρόν και το μέλλον. Σ’ αυτά, το πετρογέφυρο της Διποταμιάς έχει να διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο, αναπροσαρμοσμένο, βέβαια, στα δεδομένα της σύγχρονης εποχής. Το γεφύρι μαζί με τον νερόμυλο σχηματίζουν από κοινού αδιάσπαστο αρχιτεκτονικό σύνολο, το οποίο συνιστά εκπληκτικής ομορφιάς μνημείο της αγροτικής κληρονομιάς του τόπου μας, συνδυασμένο, μάλιστα, με το σπάνιας φυσικής ομορφιάς τοπίο. Εκεί, στου Λιανού το Μύλο – όπως είναι περισσότερο γνωστό στην περιοχή το τριγωνικό πλατανόφυτο πλάτωμα που δημιουργείται στη Διποταμιά, στη συμβολή δηλαδή του Κοσινορέματος με τον Γιδομανδρίτη, λόγω του πασίγνωστου νερόμυλου που ακόμη αποκαλείται με το όνομα του πρώτου ιδιοκτήτη του – ο χώρος προορίζεται για τη δημιουργία Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης. Επίσης, ο χώρος αυτός αποτελεί σταθμό για την εξερεύνηση του Γιδομανδρίτη, καθώς βρίσκεται στο σημείο εκκίνησης τριών πεζοπορικών διαδρομών εκπληκτικής ομορφιάς μέσα από το ποτάμι, με κατεύθυνση είτε προς τις πηγές των δύο κλάδων του ποταμού είτε προς τη συμβολή του με τον Εύηνο, κι ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα να ακολουθήσει κάποιος το Μονοπάτι των Προσκυνητών που θα ανασυσταθεί από τον Δήμο Θέρμου – υπάρχει, μάλιστα, ώριμο σχετικό έργο με στόχο την εξασφάλιση δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης του μονοπατιού στο πλαίσιο ανάπτυξης του περιπατητικού τουρισμού στην περιοχή – και να κατευθυνθεί προς τα γειτονικά χωριά, την Αμβρακιά, την Κόνισκα ή το πιο κοντινό, τα Αμπέλια.

Μετά απ’ όλα αυτά, προκύπτει ως αυτονόητο συμπέρασμα ότι δεν είναι δυνατό το εν λόγω πετρογέφυρο να αφεθεί στην τύχη του, αλλά θα πρέπει να αποκατασταθεί πλήρως σταδιακά, όπως προτείνεται σχετικά, και να αναδειχθεί με μέριμνα όλων των συναρμόδιων φορέων – Δήμος Θέρμου, Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων, Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας – για ν’ αποτελεί στο διηνεκές ζωντανό μάρτυρα της αγροτικής κληρονομιάς του ορεινού Θέρμου, της οποίας αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα μνημεία, και να συμβάλει ως συστατικό στοιχείο του αρχιτεκτονικού συνόλου που ανήκει στην αναπτυξιακή προοπτική της ευρύτερης περιοχής του ορεινού Θέρμου. Μια προοπτική, η οποία είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη του οικοτουρισμού και των συναφών μορφών εναλλακτικού τουρισμού λόγω των ιδιαίτερα πλούσιων χαρακτηριστικών που διαθέτει η εν λόγω περιοχή, όπως και ολόκληρη η περιοχή του Δήμου Θέρμου στο σύνολό της αλλά και οι όμορες περιοχές της Ευρυτανίας και της Ναυπακτίας που συναποτελούν μαζί με τον Δήμο Θέρμου ενιαία αναπτυξιακή οντότητα.

Για όλα τα παραπάνω η σταδιακή πλήρης αποκατάσταση του εν λόγω πετρογέφυρου και η ανάδειξή του είναι χρέος προς τους προγόνους μας, αλλά κυρίως αποτελεί οφειλή στο μέλλον του ορεινού Θέρμου!

Δεν επιτρέπεται να παραμείνει έτσι πληγωμένο το πετρογέφυρο της Διποταμιάς!

Αποτελεί σύμβολο και απαιτεί τον σεβασμό μας!

*Νίκος Κωστακόπουλος

(Εκπαιδευτικός – Δημοτικός Σύμβουλος Θέρμου)