Είναι πολιτικό ζήτημα ο κορονοϊός;

Είναι ζήτημα ατομικής ευθύνης η πρόληψη του κορονοϊού ισχυρίζονται τα κυβερνητικά στελέχη, το πολιτικό προσωπικό, οι δημοσιογράφοι και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Πρόκειται για μισή αλήθεια και συχνά η μισή αλήθεια είναι...

χειρότερη από ψέμα. Προφανώς μια επιδημική κρίση απαιτεί και την ατομική ευθύνη. Αλλά δεν αρκεί. Ένας επιθετικός ιός, με χιλιάδες θύματα σε λίγους μήνες και άγνωστη εξέλιξη, δεν είναι ένα σκέτα ταξικό ζήτημα. Η διαχείρισή του όμως είναι πολιτική. Και δεν μπορούμε να κρύβουμε την πολιτική διάσταση κάτω από το χαλάκι της ατομικής ευθύνης.

Πού συνίσταται λοιπόν η πολιτική και ταξική διάσταση της διαχείρισης της επιδημικής κρίσης;

Πρώτον. Τα νοσοκομεία λειτουργούν ήδη στο κόκκινο εδώ και χρόνια, με τρομακτικά κενά, ελλείψεις προσωπικού και υποδομής, οριακούς προϋπολογισμούς κι προσωπικό που είναι σε μόνιμη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Μια υγειονομική κρίση θα έθετε εν αμφιβόλω ακόμα και ένα εύρωστο και σφριγηλό σύστημα υγείας. Πολύ περισσότερο, το σημερινό -ένα βήμα πριν την κατάρρευση- σύστημα υγείας, είναι σαφές ότι δεν θα αντέξει την επιδημική κρίση.

Ένα πούλμαν προσκυνητών από την Ηλεία στους Αγίους Τόπους, έθεσε εκτός λειτουργίας το μεγαλύτερο νοσοκομείο της Δυτικής Ελλάδας, το ΠΓΝΠ, νοσοκομείο αναφοράς για τον κορονοϊό.

Στην Ιταλία χθες διέρρευσε από τους αναισθησιολόγους της Λομβαρδίας ότι οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας θα δώσουν προτεραιότητα στους νεότερους που έχουν επιστημονικά περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης. Φτάσαμε στον 21ο αιώνα, αλλά ο κοινωνικός κανιβαλισμός ξαναμπαίνει στην ημερήσια διάταξη, στην καρδιά της πολιτισμένης Ευρώπης.

Στην Ελλάδα οι ΜΕΘ είναι ήδη κορεσμένες, με ένα μόνο κρεβάτι να καταλαμβάνεται από κρούσμα του ιού Covid-19. Τι θα γίνει σε τυχόν αύξηση των κρουσμάτων;

Η επιδημική έξαρση δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα σύστημα υγείας που σε κανονικές συνθήκες ήδη λειτουργεί στο όριό του, διαλυμένο πλέον από τις πολιτικές που χτύπησαν ανελέητα τον κοινωνικό χαρακτήρα του.

Αυτό είναι πολιτικό ζήτημα.

Δεύτερον. Συμφωνούν όλοι ότι το κλείσιμο σχολείων θα βοηθήσει στην χρονική καθυστέρηση της εξάπλωσης της επιδημίας. Το τεράστιο πρόβλημα στο γενικό κλείσιμο των σχολείων είναι κοινωνικό: πού θα μείνουν τα παιδιά, ειδικότερα των μικρότερων ηλικιών.

Θέματα σχετικά με την κάλυψη της διδακτέας ύλης είναι δευτερεύοντα.

Υπάρχει στα αλήθεια δυνατότητα γενικευμένων και πολυήμερων γονικών αδειών σε μια τέτοια περίπτωση; Όταν στον σημερινό ιδιωτικό τομέα ακόμα και οι άδειες εγκυμοσύνης είναι υπό αίρεση;

Ο αγριανθρωπισμός στην ιδιωτική αγορά εργασίας είναι ο απόλυτος και μοναδικός κανόνας.

Το γενικό κλείσιμο σχολείων, ενώ θα μπορούσε να συμβάλει στην πιο ομαλή κατανομή της εξάπλωσης της επιδημίας στον χρόνο, προσκρούει σε αυτήν ακριβώς την κατάσταση της αγοράς εργασίας. Η νομοθεσία μπορεί να προβλέπει άδεια μετ’ αποδοχών σε ειδικές περιστάσεις, αλλά ο πραγματικός συσχετισμός δύναμης και οι κυβερνητικές προτεραιότητες, κάνουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο απίθανο.

Και αυτό είναι επίσης ένα πολιτικό ζήτημα.

Τρίτον. Επίσης συμφωνούν όλοι ότι τα ποσοστά θνησιμότητας του Covid-19 αυξάνονται στις ευπαθείς ομάδες (πνευμονοπαθείς, καρδιοπαθείς, διαβητικοί, καρκινοπαθείς κλπ). Η μόνη λύση προληπτικά είναι να μείνουν σπίτι τους.

Ένα μεγάλο ποσοστό όμως εργασιακά ικανών αλλά υγειονομικά ευπαθών ομάδων πηγαίνει στη δουλειά του, κυκλοφορεί σε μέσα μεταφοράς, μπαίνει σε μετρό, συνωστίζεται σε χώρους εργασίας ή εξυπηρέτησης.

Υπάρχει δυνατότητα άδειας με πλήρεις αποδοχές για τους ευπαθείς εργαζόμενους; Όταν ξέρουμε ότι υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι που «απαγορεύεται να αρρωστήσουν» γιατί ρισκάρουν την ίδια τους τη δουλειά; Όταν οι ιδιωτικές εταιρείες ήδη ξεκίνησαν να υποχρεώνουν υπαλλήλους με γρίπη να πάρουν πολυήμερη κανονική άδεια ή και άδεια άνευ αποδοχών;

Σε αυτή την εργασιακή ζούγκλα μπορούν να προστατευθούν οι εργαζόμενες ευπαθείς ομάδες, μένοντας στο σπίτι τους, χωρίς να ρισκάρουν τη θέση εργασίας τους, την ασφάλεια και τον οικογενειακό του προγραμματισμό;

Μπορεί η κυβέρνηση, το κράτος, η συντεταγμένη πολιτεία να εγγυηθεί την προστασία τους; Ή προτιμά να τα αφήνει όλα στο αόρατο χέρι της αγοράς;

Και αυτό είναι ένα πολιτικό ζήτημα.

Τέταρτον. Μια γενικευμένη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας θα είναι καταστροφική για πλήθος επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών. Αντικειμενικά, πολλοί τομείς της οικονομίας θα χτυπηθούν. Από τις μεταφορές και τον τουρισμό μέχρι τις εμπορικές επιχειρήσεις και τον τομέα εστίασης και διασκέδασης, η οικονομική δραστηριότητα αναπόφευκτα θα πληγεί.

Μπορεί το κράτος να εγγυηθεί σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις ή και ελεύθερους επαγγελματίες ότι αυτή η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας δεν θα είναι σε βάθος χρόνου καταστροφική;

Τα μέτρα που ανακοίνωσε το οικονομικό επιτελείο δεν είναι καν ασπιρίνες απέναντι στον κορονοϊό. Είναι απλώς μια μικρή αναβολή της είσπραξης των δημοσίων εσόδων. Απαιτούνται μεγάλες φοροαπαλλαγές και ελαφρύνσεις, όχι σκέτα διευκολύνσεις και οριζόντιες μειώσεις της έμμεσης φορολογίας.

Μπορεί να γίνει αυτό ή προσκρούει στην απαίτηση των δανειστών για υψηλά και αιματηρά πρωτογενή πλεονάσματα; Όταν η χώρα μονίμως συμμορφώνεται σε αυτές τις απαιτήσεις, μπορεί να προστατεύσει όσους πληγούν οικονομικά από μια γενικευμένη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας;

Η απάντηση είναι και αυτή πολιτικό ζήτημα

Πέμπτον. Η μείωση των ρυθμών ανάπτυξης και των οικονομικών μεγεθών θα είναι σημαντική σε όλο τον κόσμο. Ήδη τη Δευτέρα σημειώθηκε κατάρρευση σε χρηματιστηριακές αξίες και τιμές πετρελαίου και οι προβλέψεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας είναι μαύρες.

Στην Ελλάδα, από το τελευταίο τρίμηνο του 2019, πριν την εμφάνιση του κορονοϊού καταγράφτηκε ραγδαία πτώση της ανάπτυξης, γελοιοποιώντας τις προσδοκίες της αγοράς και των ΜΜΕ ότι με …τον Μητσοτάκη η ελληνική οικονομία θα εκτιναχτεί σαν συμπιεσμένο ελατήριο.

Οι αναλυτές ξεκίνησαν να μετρούν την επίπτωση του Covid-19 στην οικονομική επιβράδυνση, το κόστος που θα έχουν τυχόν μέτρα όπως εργασία από το σπίτι, γενικές άδειες μετ’ αποδοχών, κλείσιμο σχολείων, χώρων συγκέντρωσης κλπ.

Είναι κοινό μυστικό ότι τα πιο αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό του ρυθμού εξάπλωσης του ιού, βρίσκουν απέναντί τους το οικονομικό κυβερνητικό επιτελείο, τους μεγαλόσχημους εκπρόσωπους της αγοράς, το ιδιωτικό κεφάλαιο. Ανησυχούν για τις επιπτώσεις των υγειονομικά αναγκαίων αποφάσεων στην οικονομία.

Μετρούν και ξαναμετρούν, και αποφαίνονται ότι το κόστος από γενικευμένα μέτρα προστασίας του πληθυσμού θα είναι μεγάλο.

Από την άλλη μεριά της ζυγαριάς όμως, βρίσκονται ανθρώπινες ζωές.

Είναι προτιμότερα αυστηρά μέτρα σήμερα έστω και με οικονομικό κόστος, ή αντίθετα, διαχείριση στο όριο, μέτρα με το σταγονόμετρο, αποφάσεις που αναβάλλονται για αύριο, φέρνοντας έτσι την πιθανότητα μιας επιδημικής κρίσης πιο κοντά;

Οι προτεραιότητες σε αυτό το δίλημμα είναι και αυτές πολιτική υπόθεση.

Έκτον. Η ατομική ελευθερία, η τόσο θεοποιημένη στον καπιταλισμό δεν είναι από μόνη της μέτρο της κοινωνικής απελευθέρωσης και της ανθρώπινης προόδου. Η ελευθερία, για μια άλλη κοσμοθεωρία, είναι η γνώση της αναγκαιότητας. Δεν είναι η ατομική δυνατότητα να κάνεις ή να μην κάνεις κάτι. Ο τρόπος που έχουμε μάθει να ορίζουμε την ελευθερία στην περίπτωση μιας υγειονομικής κρίσης μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικός.

Η περίπτωση της Ιταλίας αποδεικνύει ότι η αγνόηση μέτρων πρόληψης και προστασίας είναι πολύ απλά εγκληματική. Προφανώς και δεν συνιστά πολιτική ή κοινωνική ανυπακοή, παρά τις απόπειρες μαρξιστών της δεκάρας να κερδίσουν δέκα λεπτά διεθνούς δημοσιότητας.

Το κοινωνικό μας σύστημα υποβαθμίζει διαρκώς το κοινό καλό, το συλλογικό συμφέρον, την ευθύνη για τον άλλο και ειδικά την ευθύνη για τις ευπαθείς ομάδες.

Έχουμε στα αλήθεια μια κοινωνία που έμαθε να νοιάζεται για τον διπλανό, τον άλλον, τον αδύναμο, τον ηλικιωμένο, τον ευάλωτο; Ή αντίθετα έχουμε μια κοινωνία που καθημερινά διαπαιδαγωγείται στο μότο «ο θάνατός σου η ζωή μου»;

Η κοινωνία διαπαιδαγωγείται σκληρά, απάνθρωπα, καθημερινά, επί μακρόν και συντεταγμένα στο θατσερικό μότο «δεν υπάρχουν κοινωνίες, υπάρχουν μόνο άτομα».

Αυτά όμως είναι τα δόγματα των αρίστων που κυβερνούν. Με αυτά διαπαιδαγωγείται η κοινωνία. Και σήμερα της ζητείται ξάφνου να επιδείξει υπευθυνότητα, υπεύθυνη συλλογική συμπεριφορά, ενσυναίσθηση.

Αυτή είναι η πεμπτουσία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Με νοιάζει ο εαυτός μου, όχι ο διπλανός μου. Πολύ περισσότερο όχι ο αδύναμος διπλανός μου.

Και αυτό δεν είναι σκέτα ένα πολιτικό ζήτημα. Είναι και πολιτικό, και ηθικό και ιδεολογικό.

Σημαίνουν όλα τα παραπάνω ότι η ατομική ευθύνη δεν παίζει ρόλο;

Προφανώς και κατηγορηματικά όχι.

Αλλά δεν μπορούμε πια να κρύβουμε τις πολιτικές και κοινωνικές πλευρές της επιδημίας κάτω από το χαλί.

ΠΗΓΗ