Αγωνιστική Ενότητα Καθηγητών: “Νέες δομές ελέγχου, επιτήρησης και αξιολόγησης του σχολείου”

«Οι νεοεισαγόμενες ρυθμίσεις για Αξιολόγηση των στελεχών

και Αυτοαξιολόγηση των σχολείων

είναι σημαντικά πρώτα βήματα προς την ανάπτυξη

 ενός συνολικού πλαισίου Αξιολόγησης...»

από την έκθεση του 2018  του ΟΟΣΑ

Δόθηκε από το Υπουργείο Παιδείας πριν λίγες μέρες για διαβούλευση το νομοσχέδιο για την «Αναδιοργάνωση των δομών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης». Χθες εισήχθη στην νομιμοπαρασκευαστική επιτροπή της βουλής και στη συνέχεια στην επιτροπή και την ολομέλεια προς ψήφιση.  Οι προτεινόμενες δομές εκπαίδευσης δεν.....
κρίνονται αποκλειστικά από τη μορφή που παίρνουν αλλά πρώτα και κύρια από τους στόχους που καλούνται να υπηρετήσουν, μέσα γενικό στο κοινωνικό – πολιτικό πλαίσιο και τις επιδιώξεις που υπάρχουν για την εκπαίδευση από τους υπερεθνικούς οργανισμούς (βλ. ΟΟΣΑ), τις κυρίαρχες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις και τις κυβερνήσεις τους. Το περιεχόμενο του συγκεκριμένου ν/σχ δεν πρέπει επίσης να το δούμε έξω από το υπόλοιπο θεσμικό πλαίσιο που ψηφίστηκε το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση (πχ. ΥΑ για λειτουργία σχολείων, εργασιακό 30ωρο κλπ.) του οποίου είναι αναπόσπαστο μέρος.

Βασικά σημεία και  στόχοι του νομοσχεδίου

Α. Ένα ακόμα πιο σύνθετο συγκεντρωτικό μοντέλο εκπαιδευτικής ιεραρχίας και διοίκησης, για τον έλεγχο και την επιτήρηση των σχολικών μονάδων.

Η νέα ιεραρχική δομή

-     Ιδρύονται στο επίπεδο των Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης τα ΠΕΚΕΣ (Περιφερειακά Κέντρα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού). Τα ΠΕ.Κ.Ε.Σ. έχουν στην ευθύνη τους τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό, την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση, την οργάνωση της επιμόρφωσης, την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων της περιοχής τους. Τα ΠΕ.Κ.Ε.Σ. ενσωματώνουν τις αρμοδιότητες των Π.Ε.Κ., των Προϊσταμένων Παιδαγωγικής Καθοδήγησης, και των Σχολικών Συμβούλων. Στην ουσία μιλάμε για «μικρά υπουργεία παιδείας», που θα συγκεντρώνουν πλήθος αρμοδιοτήτων και θα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής, αφού θα λογοδοτούν άμεσα στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

-     Δημιουργούνται τα Κ.Ε.Σ.Υ (Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης) που θα λειτουργούν σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, και μέσα σε αυτά θα στοιβαχτούν υπάρχουσες δομές που θα καταργηθούν και θα συγχωνευτούν εκ νέου, τα Κ.Ε.Δ.Δ.Υ., Σ.Σ.Ν., Κ.Ε.Σ.Υ.Π., Κ.Ε.Π.Λ.Η.Ν.Ε.Τ. και Ε.Κ.Φ.Ε. Τα δε παλιά Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης θα μετονομαστούν σε Κέντρα Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΚΕΑ) και θα επιφορτιστούν με πρόσθετες αρμοδιότητες, συγκεντρώνοντας στον φορέα τους τους τομείς της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, της Αγωγής Υγείας, των Πολιτιστικών Θεμάτων και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων. Είναι προφανές ότι αυτή είναι μια αναδιάρθρωση που δεν έχει καμία σχέση με την αποκέντρωση και την διάχυση των αρμοδιοτήτων, αλλά μάλλον τη συγχώνευση, τη μείωση του κόστους και τη συγκέντρωση της εποπτείας.

-     Η νέα διάταξη  των διοικητικών οργάνων,  (σύλλογος διδασκόντων, διευθυντής, σχολικό συμβούλιο, ομάδες σχολείων, ΠΕΚΕΣ, Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης, ΙΕΠ, Υπουργείο) παραμένει μια αυστηρά ιεραρχική, κάθετη δομή οργάνωσης με δοσμένους ρόλους στη λήψη αποφάσεων (άλλοι νομοθετικοί, άλλοι απλώς γνωμοδοτικοί) και σχέσεις λογοδοσίας μεταξύ τους.

Η ιεραρχικότητα αναπαράγεται, ενισχύεται και πολλαπλασιάζεται. Ο Σύλλογος Διδασκόντων είναι πλέον περικυκλωμένος από μια σειρά όργανα και θεσμούς όπως το Σχολικό Συμβούλιο (με νέο «ελεγκτικό» ρόλο), οι ομάδες εκπαιδευτικών, οι επιστημονικές επιτροπές, οι ομάδες όμορων σχολείων, οι τακτικές συνεδριάσεις του Συλλόγου Διδασκόντων για ανατροφοδότηση (tres sic) του αρχικού σχεδιασμού, η επικοινωνία των υπευθύνων που ορίζονται από τον ΣΔ για διαρκή επικοινωνία με το ΚΕΣΥ και το ΚΕΑ, χωρίς να ξεχνάμε τα διάφορα προγράμματα που «τρέχουν» από το ΥΠΠΕΘ κλπ.

 Παρόλα αυτά το Υπουργείο συνεχίζει να προτάσσει την αποκέντρωση ως μέγιστη αξία της αναδιάρθρωσης των δομών. Αυτό όμως που τελικά φαίνεται να “αποκεντρώνεται” είναι μάλλον η ευθύνη των φορέων ως προς την παροχή του Δημόσιου Αγαθού .Έχουμε δηλ. «συγκεντρωτισμό» όσον αφορά τον πιο σφικτό έλεγχο του κράτους στο να υλοποιούνται οι  αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση και «αυτονομία» όσον αφορά τη μεταφορά των λειτουργικών, χρηματοδοτικών υποχρεώσεων του στα σχολεία, στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς, την επιβολή ελαστικών εργασιακών σχέσεων.

Β.      Σε αυτό το πλαίσιο η αυτοαξιολόγηση και η αξιολόγηση ως βασικό εργαλείο προώθησης των αντιδραστικών αλλαγών επανέρχεται, αλλά μετονομάζεται σε “προγραμματισμό και αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου.”

Συγκεκριμένα:

1.         Οι εκπαιδευτικοί της σχολικής μονάδας αξιολογούν σε ετήσια βάση το διευθυντή και τον υποδιευθυντή (άρθρο 40.12) με ανώνυμο ερωτηματολόγιο, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, με χαρακτηρισμούς που κυμαίνονται από «άριστο» έως «ακατάλληλο» και βαθμολογική κλίμακα που κυμαίνεται από 0 έως 100.

Η ετήσια αυτή αξιολόγηση, «συνοδεύει τον ατομικό φάκελο αξιολόγησης κάθε στελέχους και συνεκτιμάται κατά τις αξιολογήσεις του», ενώ αποκλείονται από θέσεις ευθύνης όσοι αρνηθούν την αξιολόγηση. Η εκλογή του διευθυντή από το Σύλλογο Διδασκόντων πήγε περίπατο! Ο Σύλλογος Διδασκόντων παραμερίζεται και η αξιολογική διαδικασία γίνεται από τους μόνιμους εκπαιδευτικούς του σχολείου- και πάλι οι συνάδελφοι αναπληρωτές αντιμετωπίζονται  ως εκπαιδευτικοί β΄ κατηγορίας. Η όλη διαδικασία γίνεται σε ατομική βάση για να αποφευχθεί η συλλογική διαδικασία και η απαραίτητη απαρτία που, σε συνδυασμό με την απεργία – αποχή, αποτέλεσε ένα μεγάλο πονοκέφαλο για τους μηχανισμούς του Υπουργείου σε όλες τις προηγούμενες αναμετρήσεις.

2.         Εισάγει τον «προγραμματισμό και την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου» (άρθρο 47) με όρους που τον νοηματοδοτούν όχι ως μια εσωτερική διαδικασία ανατροφοδότησης αλλά ως μια διαδικασία εσωτερίκευσης της κυρίαρχης εκπαιδευτικής πολιτικής και της κυρίαρχης παιδαγωγικής, το προϊόν της οποίας υποβάλλεται σε ανώτερα όργανα, ελέγχεται/ευθυγραμμίζεται με τις υποδείξεις τους και οδηγεί αναπόφευκτα σε κωδικοποίηση, συγκρισιμότητα, διαφοροποίηση, κατάταξη και ανταγωνισμό των σχολικών μονάδων. 

 Πιο συγκεκριμένα προβλέπεται ότι:

·           Ο Σύλλογος Διδασκόντων λαμβάνει υπόψη του τις απόψεις του Σχολικού Συμβουλίου για το συγκεκριμένο θέμα. Το Σχολικό Συμβούλιο συνεδριάζει πριν το ΣΔ, «στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του», (πού ακριβώς τέμνονται αυτές οι αρμοδιότητες με τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου;). Στο Σχολικό Συμβούλιο, ως γνωστόν, συμμετέχει εκπρόσωπος του Δήμου καθώς και ο Σύλλογος Γονέων.

·           Ο Σ.Δ. σε συχνές, τακτικές συνεδριάσεις, διαμορφώνει τον αρχικό προγραμματισμό, τον ανασχεδιάζει και στο τέλος του σχολικού έτους, την αποτίμηση. Όλες αυτές οι εκθέσεις «υποβάλλονται στο οικείο ΠΕ.Κ.Ε.Σ.» (σώμα επιθεωρητών;). Επομένως, η διαδικασία δεν είναι εσωτερική.

·            «Οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου μελετούν τις ανωτέρω εκθέσεις των σχολικών μονάδων(…)και διατυπώνουν, εφόσον κρίνουν απαραίτητο, παρατηρήσεις επί των εκθέσεων συλλογικού προγραμματισμού, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη από τις αντίστοιχες σχολικές μονάδες». Επίσης, «διατυπώνουν παρατηρήσεις επί των εκθέσεων αποτίμησης και εισηγούνται πιθανές βελτιώσεις, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη κατά τον συλλογικό προγραμματισμό του επόμενου σχολικού έτους από τις αντίστοιχες σχολικές μονάδες». Επομένως, οι παρατηρήσεις των Συντονιστών δεν έχουν συμβουλευτικό αλλά δεσμευτικό-ελεγκτικό χαρακτήρα (άρα στην επιλογή των νέων Σχ. Συμβούλων-συντονιστών θα πέσουν κορμιά!), αφού πρέπει να ληφθούν υπόψη στον προγραμματισμό της επόμενης χρονιάς.

·           Τα ΠΕ.Κ.Ε.Σ., συντάσσουν συνολικές συμπερασματικές εκθέσεις, τις αποστέλλουν στο ΙΕΠ, το οποίο με τη σειρά του εισηγείται στον Υπουργό Παιδείας και προτείνει βελτιώσεις του προγραμματισμού στα ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Πέρα από τη σαφή κάθετη φορά εποπτείας, οι συγκεντρωτικές εκθέσεις προϋποθέτουν φόρμες με δείκτες ποιότητας που θα μπορούν να κωδικοποιηθούν και να καταμετρηθούν σε πανελλαδικό επίπεδο. Για αυτόν ακριβώς το λόγο προβλέπεται ότι «Οι θεματικοί άξονες αναφοράς του συλλογικού προγραμματισμού και της ανατροφοδοτικής αποτίμησης, καθώς και ο τύπος των σχετικών εκθέσεων, καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση του Ι.Ε.Π.» (άρθρο 47.3).

·           Η βαρύτητα που δίνεται στον προγραμματισμό εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας και μάλιστα με τη δυνατότητα να κληθούν στη συγκεκριμένη συνεδρίαση στελέχη του ΠΕ.Κ.Ε.Σ., του Κ.Ε.Σ.Υ., του Κ.Ε.Α., μέλη Δ.Ε.Π. των Α.Ε.Ι., μέλη των Ερευνητικών Κέντρων και άλλων εποπτευόμενων από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων φορέων, ανοίγει το ζήτημα της αυτονομίας της σχολικής μονάδας και της διάσπασης του ενιαίου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, αφού η όλη διαδικασία υπερβαίνει κατά πολύ τις αρμοδιότητες και τα όρια του σχολικού προγραμματισμού όπως τον γνωρίζαμε ως σήμερα αλλά και τις σημερινές αποχρώσεις από σχολείο σε σχολείο (πχ. μια έμφαση στη σχολική βιβλιοθήκη ή στο εργαστήριο πληροφορικής). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκπαιδευτικοί του κάθε σχολείου θα είναι υπεύθυνοι με ειδικές επιτροπές που συστήνονται για την εκπαίδευση των μαθητών με ειδικά προβλήματα και ανάγκες.

3.  Διατηρεί την Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. δίνοντάς της αρμοδιότητες «αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος και της συμμετοχής της στην αξιολόγηση των στελεχών της εκπαίδευσης» (άρθρο 49). Επομένως, οι διαδικασίες προγραμματισμού και αποτίμησης των σχολικών μονάδων, εντάσσονται στις ευρύτερες διαδικασίες αξιολόγησης ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, από τη στιγμή μάλιστα που υποβάλλονται σε ανώτερα όργανα, κωδικοποιούνται, κλπ..

Γ. Είναι ένα ακόμα σημαντικό βήμα περικοπών στην εκπαίδευση, μέσω συγχωνεύσεων δομών και υπηρεσιών και συνενώσεων διαφορετικών λειτουργιών (αποδυνάμωση ειδικής αγωγής, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σχολικών δραστηριοτήτων, γενικά ότι έχει κόστος κλπ.).

Δ. Η συγκρότηση μιας εκπαιδευτικής γραφειοκρατικής δομής, με λειτουργίες που συνδέουν την παιδαγωγική με τη διοίκηση και τους εποπτικούς μηχανισμούς, απαιτούν την υπερεργασία των εκπαιδευτικών και αμέτρητες συνεδριάσεις για ζητήματα που (κατά κύριο λόγο) δεν αφορούν άμεσα τη διδακτική πράξη ούτε έχουν να προσφέρουν το παραμικρό στην καλύτερη λειτουργία του σχολείου. Μια πρόχειρη ανάγνωση όλων αυτών των διαδικασιών που προβλέπει το ν/σχ, δείχνει ότι η λειτουργία αυτής της δομής (αν μπορεί να λειτουργήσει), θα γίνει μοχλός για την επιβολή του υποχρεωτικού 30ωρου και την απογευματινή απασχόληση – βλέπε σήμερα επιμόρφωση εκτός ωραρίου των εκπαιδευτικών!

Τέλος, με το άρθρο 50 του νομοσχεδίου καταργείται το ΠΔ 152 για την ατομική αξιολόγηση αλλά …επανέρχεται στην αξιολόγηση των διευθυντών ! Το ΠΔ 152  δεν εφαρμόστηκε ποτέ! Συγκαταλέγεται στη μεγάλη συλλογή νόμων, υπουργικών αποφάσεων και προεδρικών διαταγμάτων που εδώ και 21 ολόκληρα χρόνια, από την εποχή του 2525/97 του Γεράσιμου Αρσένη ως σήμερα, έμειναν στα χαρτιά, κάτω από την πίεση του εκπαιδευτικού κινήματος, καθιστώντας τη θεσμοθετημένη αξιολόγηση ένα κενό γράμμα. Η κατάκτηση αυτή ανήκει ανεξαιρέτως, σε όλες και όλους εκείνους τους εκπαιδευτικούς που εδώ και 21 χρόνια δίνουν με αυταπάρνηση τη μάχη, από την εποχή του Σώματος  Μονίμων  Αξιολογητών του Αρσένη ως την αξιολόγηση διευθυντών πριν λίγους μήνες. Με απεργίες, στάσεις εργασίας, συγκεντρώσεις, αλλά και με συλλογή υπογραφών, με μεγάλες μάχες μέσα στους συλλόγους διδασκόντων, με αποκλεισμούς και ματαίωση σεμιναρίων, με την απεργία-αποχή.

 Η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με το μανδύα της αξιολόγησης των στελεχών εκπαίδευσης θα είναι το επόμενο βήμα μετά την αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης και την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Το Υπουργείο προχωρά βήμα – βήμα με σκοπό τη διαμόρφωση «κουλτούρας αξιολόγησης» με βασικό εργαλείο την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας και την αυτόνομη λειτουργία της για να εκπληρωθεί το τελικό ζητούμενο των ΕΕ και ΟΟΣΑ, είναι η αξιολόγηση.

ü  Καλούμε το ΔΣ της ΟΛΜΕ να μην συμμετέχει  σε καμία περίπτωση στη νέα απόπειρα εγκλωβισμού του εκπαιδευτικού κινήματος σε στημένες διαδικασίες «διαλόγου». Καλούμε τα πρωτοβάθμια εκπαιδευτικά σωματεία σε συντονισμένη δράση, ενέργειες και αποφασιστικούς, μαχητικούς  αγώνες, για να διαμορφωθεί το κίνημα που θα σταματήσει ξανά σε κάθε σχολείο την αξιολόγηση και τους επίδοξους αξιολογητές, θα ανατρέψει τα σχέδια για τον επαγγελματικό αφανισμό των εκπαιδευτικών και τη συρρίκνωση του δημόσιας εκπαίδευσης.

ü  Που στέλνει τους συναδέλφους αναπληρωτής στην οριστική ανεργία και τα σχολεία σε κλείσιμο.

ü  Απαιτούμε την απόσυρση του νομοσχεδίου.

ü  Ενεργοποιούμε την απεργία-αποχή από κάθε διαδικασία αξιολόγησης.

ü  Το ΔΣ της ΕΛΜΕ πρέπει να οργανώσει την ενημέρωση και την κινητοποίηση των συναδέλφων, στην παραπάνω κατεύθυνση.

Οι προτάσεις και οι διεκδικήσεις μας κινούνται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση και φιλοσοφία.

·                       Οι σύλλογοι διδασκόντων να αναβαθμιστούν τώρα και να αναλάβουν όλες τις ουσιαστικές αρμοδιότητες στην διοικητική και παιδαγωγική λειτουργία του σχολείου. Ενίσχυση της δημοκρατικής λειτουργίας του σχολείου.

·                       Γενναία χρηματοδότηση των σχολείων και πλήρης υλικοτεχνική υποδομή χωρίς την παρέμβαση εταιρειών και «χορηγών».

·                        Άμεση κατάργηση του «καθηκοντολογίου» του 30ωρου, επαναφορά του ωραρίου του 2013

·           Η επιλογή των «Διευθυντών» των σχολείων να γίνεται καθ’ ολοκληρία από το σύλλογο διδασκόντων μετά από πλατιά δημοκρατική συζήτηση και ψηφοφορία. Θα έχουν ρόλο συντονιστή στην υλοποίηση των αποφάσεών του συλλόγου με τη συνεργασία και τη στήριξη όλων των μελών του. Απαραίτητες προϋποθέσεις γι αυτό είναι η  επαναφορά του ωραρίου  καθώς και  οι αναγκαίες υποστηρικτικές δομές (γραμματείς, φύλακες, επιστάτες, κ.ά.). Οι συντονιστές κάθε σχολείου να είναι ανακλητοί όταν δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους που θα πηγάζουν από τις συλλογικές αποφάσεις. Κατάργηση των περιφερειακών διευθυντών.

·           Να διατηρηθούν και να ενισχυθούν με εκπαιδευτικό και επιστημονικό προσωπικό όλες οι δομές στήριξης του εκπαιδευτικού έργου ΚΠΕ, ΚΕΔΔΥ. ΠΛΗΝΕΤ. ΕΚΦΕ κλπ. Ενίσχυση και στήριξη των προγραμμάτων στα σχολεία και υπολογισμό τους στο διδακτικό ωράριο των εκπαιδευτικών που τα εκπονούν.

·           Ουσιαστική, ετήσια, επιστημονική και δημοκρατική επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών.

·           Κατάργηση όλου του πλαισίου περί αξιολόγησης και της Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε Δημοκρατικός, συλλογικός σχεδιασμός του εκπαιδευτικού έργου σε κάθε σχολείο, χωρίς προκαθορισμένους στόχους, ελέγχους, καταγραφές , αξιολογήσεις, φόρμες και κουτάκια. Εξάλειψη του αξιολογικού ρόλου των σχολικών συμβούλων, ενίσχυση και στήριξη του θεσμού.

Αγρίνιο 23-04-2018

Από την ΑΕΚ