ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Στο πλαίσιο του Εθνικού διαλόγου για την Παιδεία παραθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις που αποσκοπούν να συνδράμουν στον διάλογο για τον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής και της λήψης αποφάσεων για την Α/θμια Εκπαίδευση μέρος της οποίας είναι και το δίχρονο Νηπιαγωγείο.

Σήμερα όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται σε διεθνές επίπεδο ότι η εκπαίδευση...

σε μικρές ηλικίες παρέχει στα παιδιά και κυρίως, σε αυτά που προέρχονται από μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, μια καλή αρχή για τη μετέπειτα ζωή τους. Η ερευνητική βιβλιογραφία καταδεικνύει ότι το νηπιαγωγείο μπορεί να επηρεάσει θετικά την ευημερία, την προσωπική εξέλιξη και τη μάθηση των παιδιών. Ο ρόλος του νηπιαγωγείου αναδεικνύεται σημαντικός για την κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και για την πρόληψη τυχόν μαθησιακών δυσκολιών, τη σχολική επιτυχία και την καλύτερη επαγγελματική και κοινωνική αποκατάσταση στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Τη σημασία του ρόλου του νηπιαγωγείου έχει αναγνωρίσει τα τελευταία χρόνια και η ελληνική πολιτεία θεσμοθετώντας την υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση για ένα έτος και την ενσωμάτωσή της στον ενιαίο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής για την υποχρεωτική εκπαίδευση. Οι πρωτοβουλίες αυτές, ωστόσο, δεν έχουν επιλύσει τα σημαντικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει το δημόσιο νηπιαγωγείο στη χώρα μας και τα οποία υποβαθμίζουν την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχει στα παιδιά. Στη σημερινή συγκυρία και με δεδομένη την τεράστια σπουδαιότητα της προσχολικής εκπαίδευσης για την ευημερία και την ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών, η πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει και να επιδιώξει την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχει το νηπιαγωγείο. Οι θεμελιώδεις αξιακές αρχές που θα πρέπει να διέπουν την εκπαιδευτική πολιτική στην προσχολική εκπαίδευση είναι η παροχή δημόσιας, δωρεάν και υψηλού επιπέδου προσχολικής εκπαίδευσης η οποία πρέπει να έχει πρωταρχικό σκοπό την ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών, την ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης και της δημοκρατικής τους συνείδησης.

Στο πλαίσιο αυτό οι προτάσεις μας αποσκοπούν να συνδράμουν στον διάλογο για τον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής και της λήψης αποφάσεων για την προσχολική εκπαίδευση. Στο κείμενο που ακολουθεί συνοψίζουμε τα σημαντικότερα ζητήματα που κατά την άποψή μας, υποβαθμίζουν την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχει σήμερα το νηπιαγωγείο και παραθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις για τη θεσμοθέτηση άμεσων μέτρων ώστε η προσχολική εκπαίδευση στη χώρα μας να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και τις αδυναμίες της.

1.  Δίχρονο δημόσιο υποχρεωτικό νηπιαγωγείο

Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, η Α/θμια Εκπαίδευση παρέχεται στα νηπιαγωγεία και στα δημοτικά σχολεία. Η φοίτηση στα νηπιαγωγεία είναι διετής και εγγράφονται σε αυτά νήπια που συμπληρώνουν την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής ηλικία τεσσάρων (4) ετών, ενώ η φοίτηση όσων την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής συμπληρώνουν ηλικία πέντε (5) ετών, είναι υποχρεωτική (Ν. 3518/2006, άρθρο 73). Η έλλειψη κενών θέσεων σε πολλά νηπιαγωγεία έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να φοιτήσουν προνήπια και τα τμήματα να αποτελούνται αποκλειστικά από νήπια. Κατά αυτόν τον τρόπο και ενώ η φοίτηση στο νηπιαγωγείο είναι διετής, η πολιτεία έως σήμερα, αποποιείται της υποχρέωσής της να παρέχει φοίτηση σε όλα τα προνήπια που την αιτούνται, καταστρατηγώντας το δικαίωμα όλων των παιδιών να λαμβάνουν δωρεάν δίχρονη εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο και εξαναγκάζοντας τους γονείς των προνηπίων που δεν κληρώνονται και μένουν εκτός νηπιαγωγείου να αναζητούν λύσεις στους ιδιωτικούς και στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς.

Είναι αναγκαίο, επομένως, να διασφαλίσει η πολιτεία άμεσα, όπως έχει εξαγγείλει και ο Υπουργός Παιδείας, κος Φίλης, τη την εγγραφή δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση και ως εκ τούτου θα αναθεωρηθούν όλες οι πολιτικές και πρακτικές που αποκλείουν των προνηπίων στο νηπιαγωγείο. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η απρόσκοπτη πρόσβαση και τη φοίτηση όλων των παιδιών ηλικίας 4 έως 6 ετών στο νηπιαγωγείο.

2.  Εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για αλλαγή στη διοίκηση των νηπιαγωγείων

Το διοικητικό έργο του νηπιαγωγείου έχουν οι Προϊστάμενοι/ες των νηπιαγωγείων, οι οποίοι/ες είναι υπεύθυνοι/ες για την ομαλή λειτουργία της σχολικής μονάδας, τον συντονισμό της σχολικής ζωής, την τήρηση των νόμων, των εγκυκλίων και των υπηρεσιακών εντολών, την τήρηση, τη θεώρηση και το κλείσιμο των βιβλίων (Πρωτόκολλο, αλληλογραφία, μητρώα, κλπ), καθώς και τον οικονομικό απολογισμό και την συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς (Σχολικές Επιτροπές Πρωτοβάθμιας Εκπ/σης). Το γεγονός ότι τα νηπιαγωγεία είναι μονοθέσια ή ολιγοθέσια δεν σημαίνει ότι οι Προϊστάμενοι των νηπιαγωγείων δεν έχουν ευθύνη για τον προγραμματισμό και την οργάνωση την σχολικής μονάδας ή ότι δεν έχουν τις ίδιες διοικητικές υποχρεώσεις και καθήκοντα με τους διευθυντές των δημοτικών σχολείων. Ωστόσο το διδακτικό ωράριο τους, σε αντίθεση με αυτό των διευθυντών των δημοτικών σχολείων, δεν διαφέρει από αυτό των υπόλοιπων εκπαιδευτικών του νηπιαγωγείου, ενώ το ολιγομελές διδακτικό προσωπικό των νηπιαγωγείων δεν επιτρέπει τον καταμερισμό αρμοδιοτήτων, όπως συμβαίνει στο δημοτικό σχολείο. Εάν λάβουμε, μάλιστα, υπόψη ότι τα τελευταία χρόνια ο φόρτος εργασίας για την άσκηση των διοικητικών καθηκόντων στις σχολικές μονάδες έχει αυξηθεί, είναι προφανές ότι η παράλληλη άσκηση διοικητικού και διδακτικού έργου δυσχεραίνει τόσο την άσκηση των διοικητικών και διδακτικών τους καθηκόντων και τις συνθήκες εργασίας τους όσο και το εκπαιδευτικό έργο του νηπιαγωγείου.

Ένας τρόπος να επιλυθούν τα προβλήματα που δημιουργεί η παράλληλη άσκηση εκπαιδευτικών και διοικητικών καθηκόντων και ο αυξημένος φόρτος εργασίας που απαιτεί στη σημερινή συγκυρία η διοίκηση των νηπιαγωγείων είναι η αναβάθμιση του θεσμού με την αντικατάσταση των Προϊσταμένων των νηπιαγωγείων με θέσεις Διευθυντών οι οποίες προβλέπονται στο Ν. 4327/2015, άρθρο 16. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε να μειωθεί το διδακτικό ωράριο των διευθυντών των νηπιαγωγείων ώστε να μπορούν να ασχοληθούν αποτελεσματικά με τη διοίκηση του νηπιαγωγείου. Η πρόταση αυτή συνδέεται με την αύξηση της μικρής οργανικότητας των νηπιαγωγείων στη χώρα μας και τη δυνατότητα της συνένωσής τους. Στη χώρα μας, όλα τα νηπιαγωγεία είναι μονοθέσια και διθέσια, πολλά από τα οποία βρίσκονται σε απομονωμένες ορεινές περιοχές ή σε νησιά. Ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους προηγούμενες κυβερνήσεις ψήφισαν τον Νόμο 4115/2013, άρθρο 39, παρ. 5, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με το νόμο 4264/2014 άρθρο 45 παρ. 18, σήμερα και με βάση το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δίνεται η δυνατότητα στα νηπιαγωγεία να αυξήσουν την οργανικότητα τους και να γίνουν έως 6/θέσια. Η αύξηση της οργανικότητας των νηπιαγωγείων και η αναβάθμιση του ρόλου των Προϊσταμένων θα μπορούσε να συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη οργάνωση και διοίκηση των νηπιαγωγείων και γενικότερα στη βελτίωση της εκπαίδευσης που παρέχεται.

Με βάση επομένως τα όσα αναφέρθηκαν προτείνουμε την αναβάθμιση του ρόλου των Προϊσταμένων των νηπιαγωγείων και την εφαρμογή της Υπουργικής Απόφασης 211744/ΓΔ4/23-12-2015 η οποία δίνει τη δυνατότητα να γίνουν άμεσα αλλαγές στην οργανικότητα των νηπιαγωγείων με βάση τις λειτουργικές ανάγκες τους και παράλληλα να γίνουν προαγωγές των συστεγαζόμενων νηπιαγωγείων σε 3/θεσια, 4/θεσια, 6/θεσια.

3.    Μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα. 

Ο    αριθμός των μαθητών ανά τμήμα και η αναλογία εκπαιδευτικού-μαθητών, όπως επισημαίνεται και στη σχετική βιβλιογραφία (Burchinal et al., 2002, De Schipper et al., 2006; Huntsman, 2008; Torquati et al., 2007) και όπως προκύπτει από την πολυετή εμπειρία μας στον χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης, συνδέεται άμεσα με την ποιότητα της εκπαίδευσης και της αγωγής που προσφέρει το νηπιαγωγείο. Όπως καταδεικνύει η ερευνητική βιβλιογραφία, ο αριθμός των μαθητών της ομάδας και η αναλογία εκπαιδευτικού και μαθητών στην προσχολική εκπαίδευση έχει άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα και τη συχνότητα των θετικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών, την ολόπλευρη ανάπτυξη και την ασφάλεια των μαθητών, την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου που παρέχεται, αλλά και στην επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών. (Burchinal, Cryer & Clifford 2002. De Schipper, Riksen-Walraven, & Geurts 2006). Όσο μικρότερη είναι η ηλικία των παιδιών τόσο πιο σημαντικό ζήτημα αποτελεί η αναλογία εκπαιδευτικού –μαθητών (The Swedish National Agency for Education, 2010). Οι μικρές ομάδες διευκολύνουν τον εκπαιδευτικό να έχει περισσότερες αλληλεπιδράσεις και καλύτερη επικοινωνία με τα παιδιά καθώς και να διαμορφώσουν πιο προσωπικές σχέσεις μαζί τους (Litjens & Taguma, 2010). 

Είναι αναγκαίο επομένως, να αναθεωρηθεί άμεσα το νομοθετικό πλαίσιο που προσδιορίζει τον μέγιστο αριθμό των μαθητών ανά τμήμα και την αναλογία εκπαιδευτικού – μαθητών στην προσχολική εκπαίδευση. Προτείνεται ο αριθμός των μαθητών στις τάξεις του νηπιαγωγείου να μη ξεπερνά τους 15 μαθητές ανά εκπαιδευτικό.

Τα μέλη της Ομάδας

Τσιαντή Κωνσταντίνα

Τζιντάνου Βασιλική

Κολιοβέτα Κωνσταντίνα

Μανίτσα Έφη

Αλεξανδράκη Βασιλική

Φύτρου Εμμανουέλα

Μηλιαρέση Αλεξάνδρα

Κοσμετάτου Ελένη

Λιάτσου Χρίστια

Μπαλωμένου Πολυκρήτη

Δήμιζα Τέτα

Αργύρη Ευαγγελία

Κολυβά Μαρία

Σιδέρη Κατερίνα

Χατζηπαντελή Κατερίνα Κληρονόμου Κωνσταντίνα Μπατσούτα Μαρία