Οι σαρωτικές ανατροπές στο (νέο) Τεχνικό Λύκειο

Αλλάζει άρδην ο χάρτης της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης με το σχέδιο νόμου για το Λύκειο που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή εντός της επόμενης εβδομάδας. Ετσι, μετά την ανασυγκρότηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης με το σχέδιο «Αθηνά», η οποία αποτυπώθηκε στο νέο μηχανογραφικό δελτίο που συμπλήρωσαν οι υποψήφιοι των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων, σαρωτικές αλλαγές έρχονται τόσο στο Γενικό και το Τεχνικό Λύκειο όσο και στον χώρο των δημόσιων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ).

Η «κυριακάτικη δημοκρατία» παρουσιάζει αποκλειστικά το σχέδιο νόμου που στοχεύει στην αναβάθμιση των έως τώρα Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.) και Σχολών (ΕΠΑ.Σ.), το οποίο δεν αποκλείεται να τεθεί σε εφαρμογή από την....... επόμενη κιόλας σχολική χρονιά.

Ειδικότερα, το Τεχνικό Λύκειο -όπως θα ονομάζεται στο εξής το σύνολο της Δευτεροβάθμιας Τεχνικής Εκπαίδευσης- θα περιλαμβάνει 12 τομείς, οι οποίοι αφενός αντιστοιχούν σε επαγγέλματα αιχμής και αφετέρου οδηγούν τους μαθητές σε σχετικά γνωστικά αντικείμενα των ΤΕΙ. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στην τελευταία τάξη, τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα πρακτικής άσκησης, η οποία θα αποτελεί το πρώτο βήμα για την εισαγωγή τους στην αγορά εργασίας. Απώτερος σκοπός είναι μέσω της Δευτεροβάθμιας Τεχνικής Εκπαίδευσης οι μαθητές να έχουν επιλογές για την πρόσβασή τους είτε σε κάποιο ΤΕΙ είτε σε δημόσιο ΙΕΚ ή και απευθείας στην αγορά εργασίας.

Νέα δεδομένα προκύπτουν από το σχέδιο νόμου και για τα δημόσια ΙΕΚ, στα οποία δημιουργούνται μεταγυμνασιακές ειδικότητες. Με αυτόν τον τρόπο ανοίγει ακόμη ένας δρόμος για τους αποφοίτους γυμνασίου, οι οποίοι -εκτός από τις επιλογές του Γενικού και του Τεχνικού Λυκείου- θα έχουν πλέον και αυτήν του ΙΕΚ. Οι προσφερόμενες ειδικότητες θα είναι προσαρμοσμένες στις αναπτυξιακές ανάγκες και δυνατότητες της περιφέρειας, στην οποία εδρεύει το κάθε ινστιτούτο και σε άμεση συνάρτηση με την αγορά εργασίας της κάθε περιοχής.

Πηγές του υπουργείου Παιδείας αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι το «μόρφωμα» των ΙΕΚ, που μέχρι σήμερα λειτουργούσαν ως «πάρκινγκ ρουσφετιών» χωρίς οργανικές θέσεις, εκπαιδευτικούς και διοικητικό προσωπικό, θα λάβει τη μορφή που έπρεπε να έχει, παρέχοντας πραγματική δημόσια δωρεάν εκπαίδευση σε επαγγέλματα αιχμής. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σήμερα τα ινστιτούτα προσφέρουν στους σπουδαστές τους περίπου 200 ειδικότητες, οι οποίες, όμως, δεν έχουν κανέναν σχεδιασμό και διδάσκονται από ωρομίσθιους και αποσπασμένους εκπαιδευτικούς. Το σχέδιο νόμου έρχεται να διορθώσει και αυτήν την παθογένεια, αφού τα δημόσια ΙΕΚ θα στελεχωθούν με το πλεονάζον προσωπικό της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Πάντως, στελέχη του υπουργείου Παιδείας σημειώνουν με νόημα ότι με τις επικείμενες αλλαγές η Τεχνική Εκπαίδευση «παίρνει σάρκα και οστά» και συμπληρώνεται από την Επαγγελματική Κατάρτιση μέσω των δημόσιων ΙΕΚ, με στόχο την ανάδειξη των επαγγελμάτων αιχμής. Την ίδια ώρα πρέπει να τονιστεί ότι με το σχέδιο νόμου για το Γενικό και το Τεχνικό Λύκειο ολοκληρώνεται και μια σειρά μεταρρυθμίσεων στους βασικούς τομείς της δημόσιας εκπαίδευσης (Δευτεροβάθμια και Μεταλυκειακή), η οποία ξεκίνησε με το σχέδιο «Αθηνά» και τα Ανώτατα Πανεπιστημιακά και Τεχνολογικά Ιδρύματα της χώρας στις αρχές του έτους. Το επόμενο διάστημα αναμένεται και το σχέδιο νόμου για το πλαίσιο λειτουργίας των ελληνόγλωσσων σχολείων του εξωτερικού.

Δύο ώρες Αγγλικά, έξι Πληροφορική, Θρησκευτικά και Ιστορία

Τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Κατάρτισης προωθεί το σχέδιο νόμου, με το υπουργείο Παιδείας να έχει επιδοθεί σε αγώνα δρόμου, ώστε να υλοποιηθεί η μεταρρύθμιση τον Σεπτέμβριο με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Οι όποιες αλλαγές θα αφορούν -εάν τελικά προλάβει να εφαρμοστεί το νέο σύστημα από φέτος- μόνο τους μαθητές που θα εισαχθούν στην α΄ Λυκείου. Οι μαθητές της β΄ και γ΄ Λυκείου θα ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και θα αποφοιτήσουν με το υπάρχον σύστημα.

Πιο συγκεκριμένα, το νέο Τεχνικό Λύκειο θα έχει τριετή διάρκεια φοίτησης και θα αποτελείται από τους εξής 12 τομείς: Μηχανολογίας, Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής, Δομικών Εργων, Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων, Τροφίμων και Διατροφής, Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Τουριστικών και Πολιτιστικών Μονάδων, Εφαρμοσμένων Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Διοίκησης και Οικονομίας, Ναυτικών Πλοιάρχων και Ναυτικών Μηχανικών. Η κατάρτιση των τομέων έγινε με γνώμονα το να είναι εννοιολογικά αλλά και πραγματικά ταυτόσημοι με τα γνωστικά αντικείμενα που απαντώνται στα ΤΕΙ.

Στο νέο Τεχνικό λύκειο τα παιδιά θα καλούνται να επιλέξουν από την α΄ Λυκείου τον τομέα που θέλουν να ακολουθήσουν. Σημειώνεται ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο να μην έχουν δυνατότητα αλλαγής στις επόμενες τάξεις. Σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο σχέδιο νόμου για το Γενικό και το Τεχνικό Λύκειο, το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα της α΄ τάξης χωρίζεται σε 26 ώρες μαθημάτων Γενικής Παιδείας και εννέα ώρες μαθημάτων τομέα. Στη β΄ Λυκείου οι ώρες των μαθημάτων Γενικής Παιδείας περιορίζονται σε 18, ενώ ταυτόχρονα αυξάνονται οι ώρες μαθημάτων τομέα σε 17. Στην τελευταία τάξη του Τεχνικού Λυκείου, τα μαθήματα Γενικής Παιδείας θα καταλαμβάνουν 14 ώρες από το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, τα μαθήματα τομέα 15 και οι υπόλοιπες έξι ώρες θα αφιερώνονται στην πρακτική άσκηση, η οποία θα πραγματοποιείται σε επιχειρήσεις που έχουν δηλώσει ενδιαφέρον να «απασχολήσουν» μαθητές.

Την ίδια ώρα, το υπουργείο Παιδείας καινοτομεί ρίχνοντας ιδιαίτερο βάρος στα μαθήματα Γενικής Παιδείας που προσφέρουν τις βασικές γνώσεις στους μαθητές και είναι αυτά που θα τους οδηγήσουν στις πανελλαδικές εξετάσεις και θα τους βοηθήσουν στην εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Τεχνολογική Εκπαίδευση, εάν και εφόσον το επιθυμούν. Ειδικότερα, στον βασικό κορμό των μαθημάτων Γενικής Παιδείας εντάσσονται η Γλώσσα και τα Μαθηματικά, που θα διδάσκονται από τρεις ώρες εβδομαδιαίως, και η Φυσική και η Χημεία, από δύο ώρες.

Δύο ώρες εβδομαδιαίως θα διαρκεί και το μάθημα της ξένης γλώσσας, που θα είναι η αγγλική, προκειμένου να διδαχθούν οι μαθητές τους εξειδικευμένους όρους του τομέα που ακολουθούν. Τέλος, σε έξι ώρες υπολογίζεται η διδασκαλία του μαθήματος της Πληροφορικής, γνωστικό αντικείμενο απαραίτητο σχεδόν για κάθε επάγγελμα. Στα μαθήματα Γενικής Παιδείας του Τεχνικού Λυκείου περιλαμβάνονται και άλλα γνωστικά αντικείμενα (Θρησκευτικά, Ιστορία), τα οποία, όμως, θα διδάσκονται λιγότερες ώρες, μια και το υπουργείο Παιδείας στρέφει την προσοχή του σε αυτά που μπορούν να επηρεάσουν τον βαθμό πρόσβασης του υποψηφίου στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Οι απόφοιτοι του Τεχνικού Λυκείου θα αποκτούν απολυτήριο ισότιμο με αυτό του Γενικού Λυκείου και Τίτλο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην αντίστοιχη δεξιότητα του τομέα που παρακολούθησαν κατά τα τρία χρόνια των σπουδών τους. Αυτός ο τίτλος θα πιστοποιείται από το οικείο επιμελητήριο για την απόκτηση επαγγελματικών δικαιωμάτων. Σημειώνεται ότι πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε από τον υπουργό Παιδείας Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο η απόδοση επαγγελματικών δικαιωμάτων και για τις τελευταίες ειδικότητες, οι οποίες εκκρεμούσαν για περισσότερα από πέντε χρόνια. Ο ίδιος είχε τονίσει: «Η απόφαση αυτή αποδίδει με δικαιοσύνη επαγγελματικά δικαιώματα που θα δώσουν τη δυνατότητα εισόδου στην αγορά εργασίας χωρίς στρεβλώσεις σε ασφαλές εργασιακό πλαίσιο».

Τα τρία σενάρια για τη μαθητεία σε επιχειρήσεις (με εισφορές και περίθαλψη)

Τρία είναι τα κυρίαρχα εναλλακτικά σενάρια για την υλοποίηση της πρακτικής άσκησης των μαθητών της γ΄ Λυκείου του νέου Τεχνικού Λυκείου που εξετάζει το υπουργείο Παιδείας. Το πρώτο και πιο πιθανό είναι η πρακτική άσκηση να ανέρχεται σε έξι ώρες, που σημαίνει ότι μία ημέρα της εβδομάδας τα παιδιά δεν θα πηγαίνουν στο σχολείο, αλλά θα κάνουν τη μαθητεία τους σε κάποια επιχείρηση. Ανοιχτό παραμένει, όμως, και το ενδεχόμενο η πρακτική άσκηση να καταλαμβάνει 18 ώρες από το ωρολόγιο πρόγραμμα. Σε περίπτωση που υιοθετηθεί αυτή η πρόταση, τα παιδιά θα απουσιάζουν μια ολόκληρη ημέρα, που αντιστοιχεί σε έξι ώρες μαθητείας, από το σχολείο, ενώ οι υπόλοιπες 12 ώρες πρακτικής θα γίνονται «σπαστά» σε καθημερινή βάση. Προς εξέταση είναι και το σενάριο που προβλέπει εξάμηνη πρακτική άσκηση για τους απόφοιτους πλέον του Τεχνικού Λυκείου, αφού θα πραγματοποιείται μετά το πέρας των σπουδών τους. Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο Παιδείας θα καλύπτει τα έξοδα των ασφαλιστικών εισφορών για την πρακτική άσκηση, ώστε να έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη οι μαθητές.

Μια τελευταία εναλλακτική, η οποία εντούτοις δεν προκρίνεται ως η καλύτερη λύση, είναι αυτή που τοποθετεί (χρονικά) την πρακτική άσκηση μεταξύ της β΄ και γ΄ Λυκείου. Μετά, δηλαδή, την ολοκλήρωση της β΄ τάξης και στο διάστημα των τριών μηνών του καλοκαιριού που μεσολαβούν έως την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, οι μαθητές θα πραγματοποιούν τη μαθητεία τους. Ο αρχικός υπολογισμός ήταν να διαρκεί η «απασχόλησή» τους μεταξύ πενήντα ημερών και δύο μηνών. Οσον αφορά την επιλογή των εταιριών, στις οποίες θα κάνουν την πρακτική άσκησή τους τα παιδιά, αυτή θα γίνεται σε συνεργασία με τα οικεία επιμελητήρια, τα οποία πιθανότατα θα λειτουργούν συμβουλευτικά αλλά και διαμεσολαβητικά, για να έρθει σε επαφή το υπουργείο Παιδείας με τις επιχειρήσεις.

ΙΕΚ: Οι τίτλοι δεξιότητας και οι ειδικότητες ανάλογα με τις ανάγκες της περιφέρειας

Δημόσια ΙΕΚ για αποφοίτους Γυμνασίου που δεν επιθυμούν να συνεχίσουν στο Γενικό ή το Τεχνικό Λύκειο αλλά έχουν αποφασίσει ότι θα ασχοληθούν με κάποιο τεχνικό επάγγελμα προβλέπονται στο σχέδιο νόμου. Αυτό σημαίνει ότι όσα παιδιά δεν θέλουν να «μπλέξουν» με πανελλαδικές εξετάσεις και μαθήματα Γενικής Παιδείας θα έχουν την εναλλακτική αυτή, καθώς τα δημόσια ινστιτούτα θα προσφέρουν πλέον σπουδές και σε μεταγυμνασιακές ειδικότητες. Οι ήδη υπάρχουσες ειδικότητες για αποφοίτους Λυκείου θα συνεχίσουν ως έχουν. Υπενθυμίζεται ότι προσφάτως ανακοινώθηκε η μετατροπή των ινστιτούτων σε αποκεντρωμένες υπηρεσίες που υπάγονται στη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης, ενώ ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είχε προαναγγείλει ότι θα αποτελέσουν «τη νέα βάση στη θεμελίωση της δημόσιας δωρεάν Τεχνικής Εκπαίδευσης». Η προσπάθεια αυτή επισφραγίζεται με το σχέδιο νόμου, στο οποίο προβλέπεται τριετής διάρκεια σπουδών στις μεταγυμνασιακές ειδικότητες των ΙΕΚ, δηλαδή έξι εξάμηνα.

Οι απόφοιτοι των μεταγυμνασιακών ειδικοτήτων θα αποκτούν Τίτλο Σπουδών Επαγγελματικής Δεξιότητας (όχι απολυτήριο Λυκείου), ενώ για να τους αποδοθούν τα αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα θα δίνουν εξετάσεις στον οικείο επιμελητήριο. Μεταξύ των μεταγυμνασιακών ειδικοτήτων που θα μπορούν να επιλέξουν οι ενδιαφερόμενοι μαθητές είναι τα γνωστικά αντικείμενα της Αισθητικής, της Κομμωτικής, της Αργυροχρυσοχοΐας, της Ωρολογοποιίας, της Ζωοτεχνίας, της Ανθοκομίας και των Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων. Μάλιστα, οι απόφοιτοι Γυμνασίου θα βρούνε στα δημόσια ΙΕΚ ειδικότητες των ΕΠΑ.Λ. που καταργήθηκαν, ενώ όλα τα προσφερόμενα γνωστικά αντικείμενα θα στελεχωθούν με εκπαιδευτικούς της Τεχνικής και γενικότερα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που είτε τέθηκαν σε διαθεσιμότητα είτε πλεονάζουν.

Ιδιαίτερη σημασία δίνει το υπουργείο Παιδείας στην «ορθολογική κατανομή» ειδικοτήτων στα δημόσια ΙΕΚ ανά περιφέρεια, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της. Στόχος είναι να εξαλειφθούν φαινόμενα ινστιτούτων, κατά κύριο λόγο στην περιφέρεια, τα οποία παρείχαν ειδικότητες που δεν είχαν κανένα αντίκρυσμα στην τοπική αγορά εργασίας και, ως εκ τούτου, δεν μπορούσαν να προσφέρουν επαγγελματική αποκατάσταση. Για παράδειγμα, στη Φλώρινα οι ειδικότητες της Κομμωτικής ή του Βοηθού Φαρμακοποιού, των οποίων η ύπαρξη δεν είχε κανένα νόημα, θα αντικατασταθούν από αυτές της Ζωοτεχνίας και των Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων που έχουν άμεση σχέση με την εργασιακή πραγματικότητα της περιοχής. Αυτό το μοντέλο εξορθολογισμού θα ακολουθηθεί σε όλα τα ΙΕΚ, αλλά πολύ περισσότερο στα περιφερειακά.

Εύη Πανταζοπούλου