Νέα στροφή στην καλλιέργεια καπνού

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

Στην ξεχασμένη καπνοκαλλιέργεια επιστρέφουν από φέτος δεκάδες αγρότες σε περιοχές όπου άλλοτε άκμαζε η παραγωγή καπνού και τα χωράφια έχουν εγκαταλειφτεί εδώ και 7 και 8 χρόνια.

Η κίνηση συντονίζεται από γνωστούς καπνέμπορους, οι οποίοι βλέπουν την άνοδο των τιμών στην πρώτη ύλη καπνού και επιχειρούν να δελεάσουν τους αγρότες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παράγουν αυτήν τη φορά όχι για την επιδότηση, αλλά για την εμπορική τιμή του προϊόντος. Οι πρώτες κινήσεις που..... έχουν γίνει αφορούν την ευρύτερη περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας, αλλά και περιοχές της Θεσσαλίας, όπου μέχρι πριν από μερικά χρόνια το εν λόγω προϊόν ήταν μονοκαλλιέργεια. Στις δεσμεύσεις τους, έμποροι και μεταποιητές μιλούν για παραγωγή καπνού τύπου Βιρτζίνια, με πιθανή τιμή 2,50 με 2,90 ευρώ το κιλό.

Ανάμεσα στα κίνητρα που υπόσχονται στους αγρότες είναι ότι θα υπάρξει μια μορφή επιδότησης της τάξης του 0,80 ευρώ το κιλό, ενώ θα χρηματοδοτήσουν και τη συντήρηση των φούρνων που διαθέτουν οι παραγωγοί και τη μετατροπή τους από πετρέλαιο σε πέλετ για καύσιμη ύλη. Η καλλιέργεια ξεκινάει σε χωράφια μικρής έκτασης, 5 έως 15 στρέμματα, τα οποία δεν επαρκούν για άλλη καλλιέργεια, και επιπρόσθετα είναι ξηρικά, άρα ακατάλληλα σχεδόν για άλλα φυτά. Όσον αφορά την τιμή, πέρυσι για τα καπνά τύπου Βιρτζίνια κυμάνθηκε από 1,8 ως 2,25 ευρώ το κιλό, που κρίνεται σε γενικές γραμμές ικανοποιητική.

Η διάλυση

Με ρυθμούς 1,5%-2% ενισχύεται η παγκόσμια κατανάλωση καπνού σε ετήσια βάση λόγω της μεγάλης ζήτησης που προέρχεται από τις χώρες της Ασίας και της Βόρειας Αφρικής και αντισταθμίζει την πτωτική πορεία σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Ωστόσο, η Ελλάδα, μια κατ’ εξοχήν καπνοπαραγωγός χώρα, αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις και στερείται αρκετών εκατομμυρίων ευρώ σε συνάλλαγμα, καθώς η παραγωγή της έχει περιοριστεί πλέον στα 26 εκατ. κιλά ετησίως, όταν το 2005 οι Έλληνες καπνοπαραγωγοί προμήθευσαν τις μεταποιητικές μονάδες επεξεργασίας καπνού με 110 εκατ. κιλά. Η έλλειψη της πρώτης ύλης είναι η επίπτωση που είχε το 2005 η απόφαση της πολιτείας, αλλά και των αγροτικών οργανώσεων, να δεχτούν από το 2006 την αποσύνδεση (decoupling) κατά 100% των επιδοτήσεων από την παραγωγή. Δηλαδή να λαμβάνει ο αγρότης επιδότηση ανεξάρτητα από το αν παράγει ή όχι, με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες να εγκαταλειφθούν και να γεμίσουν τα καφενεία από καπνοπαραγωγούς που περίμεναν βρέξει-χιονίσει την επιταγή από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να πληρωθούν.

Οι εκλεκτές ποικιλίες καπνού Μπασμάς και Κατερίνη συνέχισαν να καλλιεργούνται γιατί είχαν και πολύ καλή εμπορική τιμή (περίπου 3.000 ευρώ η επιδότηση για κάθε 1.000 κιλά και περίπου 4.000 ευρώ η εμπορική τιμή), σε αντίθεση με την ποικιλία Βιρτζίνια που είχε χαμηλή εμπορική τιμή (περίπου 500 ευρώ τα 1.000 κιλά), με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να επιλέξουν τη διακοπή της καλλιέργειας, αφού η εμπορική τιμή μόλις και μετά βίας κάλυπτε τα έξοδα παραγωγής (λιπάσματα, εργατικά χέρια κ.ά.), εισπράττοντας βεβαίως άκοπα την επιδότηση. 

Το πάρτι αυτό με τις επιδοτήσεις λήγει το 2013, αλλά ήδη έχει καταφέρει να οδηγήσει σε αφανισμό τη μεταποιητική βιομηχανία στην Ελλάδα. Από τις 12 εταιρείες επεξεργασίας καπνού που λειτουργούσαν το 2005 έχουν μείνει μόνο τέσσερις (Μιχαηλίδης, Μισσιριάν, ΣΕΚΕ, Κavex). Όμως, και από τις τέσσερις εταιρείες που παραμένουν στην Ελλάδα, ορισμένες έχουν μεταφέρει γραμμές παραγωγής στα Βαλκάνια για να έχουν πρόσβαση στην πρώτη ύλη.

Κέρδη στον «χύμα»

Με αριθμητική πρόοδο αυξάνουν οι εκτάσεις όπου καλλιεργείται καπνός ο οποίος διατίθεται στη συνέχεια χύμα, για στριφτά τσιγάρα. Το δρόμο για την οικιακή εκμετάλλευση της καπνοπαραγωγής έδωσε νομοθετική ρύθμιση με την οποία δίνεται άδεια λειτουργίας εργαστηρίων για την παραγωγή και τη λιανική πώληση προϊόντων καπνού στους καλλιεργητές.

Με τη ρύθμιση αυτή δίνεται στους καπνοπαραγωγούς η δυνατότητα να δημιουργήσουν τη δική τους μονάδα, ώστε τον καπνό που παράγουν να τον κάνουν τσιγάρο, πούρο ή ψιλοκομμένο καπνό για στριφτό τσιγάρο και να τον πωλούν στον καταναλωτή. Ως υποχρέωση θα έχουν να καταβάλλουν εγγύηση ίση με το 10% του καταβληθέντος κατά το προηγούμενο έτος συνολικού ποσού ειδικού φόρου κατανάλωσης, με ελάχιστο όριο το ποσό των 10.000 ευρώ.

Η παρεχόμενη εγγύηση μπορεί να είναι τραπεζική, χρηματική, εμπράγματη ή ασφαλιστήριο συμβόλαιο, ετήσιας ή αόριστης διάρκειας. Δηλαδή με αυτή την απόφαση θα μπορεί ο παραγωγός να πάρει άδεια μεταποίησης με τις ελάχιστες προϋποθέσεις. Καταργείται η εγγυητική των 300.000 ευρώ και ο παραγωγός μπορεί να πληρώνει 10.000 εγγύηση χωρίς να καταβάλλει χρήματα, αλλά προχωρώντας και σε υποθήκευση. Σύμφωνα με τους παραγωγούς βιολογικού καπνού, με στρεμματική απόδοση από 150 έως 400 κιλά ξηρού καπνού σε φύλλα, η καλλιέργεια καπνού μπορεί να αποφέρει κέρδος πάνω από 1.000 ευρώ το στρέμμα πουλώντας απευθείας το προϊόν στη λιανική αγορά. Τα έξοδα καλλιέργειας κινούνται από 1,5 έως 3 ευρώ ανά κιλό μέχρι το τελικό προϊόν, που είναι ο ξηρός καπνός σε φύλλα δεματοποιημένα. Δηλαδή, 450-600 ευρώ ανά στρέμμα. Στα έξοδα συμπεριλαμβάνονται ενοίκιο, καλλιέργεια, φυτοφάρμακα, εργατικά, καύσιμα και βιομηχανικά προϊόντα.

Σε ό,τι αφορά τα έξοδα καθετοποίησης, αυτά υπολογίζονται ως εξής:

-Επεξεργασία-τυποποίηση: 2 ευρώ το κιλό

-Απόσβεση μηχανημάτων και εγκαταστάσεων: 1 ευρώ το κιλό

-Δίκτυο πώλησης-αντιπρόσωποι, περίπτερα: 6 ευρώ το κιλό

-Μη προβλεπόμενα έξοδα: 1 ευρώ το κιλό.

Προσθέτοντας τα έξοδα καλλιέργειας, που είναι 2 ευρώ το κιλό κατά μέσο όρο, το άθροισμα ανέρχεται σε 12 ευρώ το κιλό. Στην αγορά μπορεί να βγει στη συσκευασία των 25 γραμμαρίων προς 4 ευρώ. Συνεπώς, η τιμή πώλησης ανά κιλό μπορεί να φτάνει τα 160 ευρώ. Ο φόρος είναι 140 ευρώ το κιλό, και μάλιστα τα 120 ευρώ είναι προπληρωμένα για την ταινία του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης. Αφαιρώντας τα 12 ευρώ που είναι τα έξοδα καλλιέργειας και τυποποίησης, το καθαρό κέρδος ανά κιλό φτάνει τα 8 ευρώ.

ΠΗΓΗ