Για το επικείμενο κλείσιμο Τμημάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης

Με αφορμή την ανακοίνωση ότι 24 Τμήματα των ΤΕΙ δε θα δεχτούν φέτος σπουδαστές

Με την έναρξη των πανελλαδικών εξετάσεων, το υπουργείο Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα τον αριθμό των εισακτέων, δηλαδή τον αριθμό των θέσεων που ανοίγουν φέτος για πρωτοετείς σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, βάζοντας έτσι τέρμα στο «σούσουρο» που είχε ξεσηκωθεί τον τελευταίο μήνα για την καθυστέρηση ανακοίνωσης των εισακτέων και επιβεβαιώνοντας - κατά κάποιο τρόπο - ότι η καθυστέρηση οφειλόταν σε διαβουλεύσεις για την «τύχη» διαφόρων επαρχιακών Τμημάτων που τα τελευταία χρόνια δέχονταν μονοψήφιο ή και μηδενικό αριθμό φοιτητών. Ετσι, με την ανακοίνωση των εισακτέων, το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε ότι φέτος δε θα υπάρχουν εισακτέοι σε 24 επαρχιακά Τμήματα των ΤΕΙ, καθώς και στο πανεπιστημιακό Τμήμα της Κοινωνικής Θεολογίας (του οποίου η λειτουργία, έτσι κι αλλιώς, είχε ανασταλεί και το υπουργείο εξετάζει αν θα επαναλειτουργήσει).

Η εξέλιξη αυτή, που μεταφράστηκε ως πρόθεση «κλεισίματος» αυτών των Τμημάτων (χωρίς, όμως, μέχρι στιγμής να έχει διευκρινίσει το υπουργείο το μέλλον αυτών των Τμημάτων), ήταν μάλλον αναμενόμενη. Εδώ και ένα χρόνο, από το πρώτο σχέδιο διαβούλευσης για το νέο νόμο - πλαίσιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση, η κυβέρνηση έκανε λόγο για νέο χωροταξικό σχεδιασμό της Ανώτατης Εκπαίδευσης και άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο να κλείσουν ή να συγχωνευτούν επαρχιακά κυρίως Τμήματα των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Το τελευταίο διάστημα, δε, οι σχετικές συζητήσεις είχαν φουντώσει σε κύκλους των ΤΕΙ.
Ανεξάρτητα από τις «αντιδράσεις» που ήδη έχουν εκφραστεί σε σχέση με την επιλογή των 24 Τμημάτων που δε θα δεχτούν φέτος πρωτοετείς, η κυβέρνηση δεν είχε κρύψει τις προθέσεις της και οι διοικήσεις και συνδικαλιστικές ηγεσίες στα ΤΕΙ δεν είχαν αντιταχθεί στην ουσία αυτών των προθέσεων, δεν είχαν αντιταχθεί στις αναδιαρθρώσεις για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Στην πραγματικότητα δε διαφώνησαν ούτε καν στη γενική εξαγγελία για «κλείσιμο» και συγχωνεύσεις Τμημάτων. Εξάλλου και οι όποιες τωρινές αντιδράσεις (διοικήσεων Τμημάτων και Ιδρυμάτων ΤΕΙ) δεν έχουν ίχνος διαφωνίας για το τι Ανώτατη Εκπαίδευση χτίζεται, αλλά επιχειρηματολογούν στενά γιατί δεν πρέπει να κλείσει «το δικό μας Τμήμα», κλείνοντας τα μάτια στη συνολική κατάσταση της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Εύκολος στόχος τα επαρχιακά ΤΕΙ

Χρειάζεται εδώ να σημειώσουμε ότι τα επαρχιακά ΤΕΙ αποτελούν μάλλον «εύκολο στόχο» για την κυβέρνηση, ενώ είναι δεδομένο ότι ανάλογες εξελίξεις θα υπάρξουν και για πανεπιστημιακά Τμήματα, που όμως δεν τα έχουν... ξεδιαλέξει........
ακόμα. Αυτό, από τη μια, γιατί οι συντεχνίες των πανεπιστημιακών είναι πιο ισχυρές (δεν είναι τυχαίο ότι οι υπόγειες διαβουλεύσεις έχουν καθυστερήσει το νόμο - πλαίσιο που θα ήταν έτοιμος υποτίθεται από το Φλεβάρη...) και, από την άλλη, γιατί πολλά επαρχιακά ΤΕΙ είχαν «εκτεθεί» περισσότερο τα τελευταία χρόνια λόγω του μεγάλου αριθμού κενών θέσεων που συγκέντρωναν όταν ανακοινώνονταν οι βάσεις των πανελλαδικών εξετάσεων.
Στην πραγματικότητα, τα ΤΕΙ, συνολικά, είναι πιο ευάλωτα σε κάθε φάση αναδιαρθρώσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση, λόγω του ερμαφρόδιτου χαρακτήρα τους, που ακροβατεί ανάμεσα στην ανώτατη εκπαίδευση και τη μεταδευτεροβάθμια - επαγγελματική, παρά τις υποσχέσεις του ΠΑΣΟΚ με την «ανωτατοποίηση» που εδώ και δέκα χρόνια αποδείχτηκε πια ότι ήταν «απάτη» και διατήρηση ακριβώς αυτού του ερμαφρόδιτου χαρακτήρα.
Επιπλέον, πρέπει να προσθέσουμε ότι τα κριτήρια της κυβέρνησης για το κόψιμο των εισακτέων φέτος από 24 Τμήματα ήταν, αποκλειστικά, κριτήρια που συνδύαζαν τον αριθμό αυτών που εισάγονταν και αυτών που πραγματικά φοιτούσαν στα Τμήματα αυτά τα τελευταία χρόνια. Πουθενά δεν επιχειρηματολογεί το υπουργείο Παιδείας σχετικά με την πραγματική αναγκαιότητα ύπαρξης κάποιων ειδικοτήτων για την κοινωνία ή τη μη αναγκαιότητά τους.
Το βασικό κριτήριο του υπουργείου για την ύπαρξη ή μη ενός επαρχιακού Τμήματος, φαίνεται ότι είναι η ...ελκυστικότητά του για τους υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων. Κριτήριο προσχηματικό και λαθεμένο. Προσχηματικό γιατί αν οι σπουδές ήταν πραγματικά δωρεάν και δεν χρειάζονταν ένας και ενάμισι μισθός για να σπουδάσει ένας νέος σε άλλη πόλη, η ...«ελκυστικότητα» κάποιων Τμημάτων θα άλλαζε άρδην. Λαθεμένο γιατί δεν καθορίζουν οι μαθητές - υποψήφιοι των πανελλαδικών τις ανάγκες μιας κοινωνίας σε αποφοίτους και επιστημονικό δυναμικό.
Αυτά είναι απλώς η βιτρίνα που καθιστούν τα ΤΕΙ εύκολο στόχο. Η ουσία είναι πολύ βαθύτερη.

Υπηρετούν τις αναδιαρθρώσεις της Ανώτατης Εκπαίδευσης που επιθυμεί το κεφάλαιο

Γιατί όμως προκύπτει τώρα θέμα για κλείσιμο κάποιων Τμημάτων;
Σε σχέση με τις στοχεύσεις του κεφαλαίου, το ζήτημα των «συγχωνεύσεων», σε συνδυασμό με την «οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια», είναι άμεσα συνδεδεμένο με την πρόταση της κυβέρνησης για εισαγωγή σε σχολή στο πρώτο «προπαρασκευαστικό» έτος, για την οποία προφανώς χρειάζεται ένα «συμμάζεμα» των Τμημάτων και Σχολών. Το κείμενο διαβούλευσης για το νόμο - πλαίσιο αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι συνενώσεις των Ιδρυμάτων και Τμημάτων θα διευρύνουν τις επιλογές των φοιτητών και τη διεπιστημονικότητα στη μάθηση». Και παρακάτω: «Η χωροταξική και θεματική αναδιάρθρωση είναι προϋπόθεση για τη σύνδεση με την περιφερειακή ανάπτυξη και την ενίσχυση των δυνατοτήτων των ιδρυμάτων για πλήρη αυτοδιοίκηση»...
Στόχος, λοιπόν, είναι να δημιουργηθούν ακαδημαϊκά Ιδρύματα που θα είναι πιο κινητικά και αποτελεσματικά στη σύνδεση με τις επιχειρήσεις, θα είναι πιο ευθυγραμμισμένα στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας του κεφαλαίου σε σχέση με τα προγράμματα σπουδών, τα ερευνητικά προγράμματα, το γενικότερο προσανατολισμό στα νέα πεδία επένδυσης των μονοπωλιακών ομίλων. Η αποδυνάμωση και ο κατακερματισμός των επιστημονικών αντικειμένων, ώστε να διευκολύνεται το γρήγορο πέρασμα των φοιτητών από γνωστικό σε γνωστικό πεδίο ανάλογα με τις στοχεύσεις του κεφαλαίου, εξυπηρετείται σήμερα πιο μεθοδικά - υπό τη γενική εποπτεία του αστικού κράτους - σε μεγάλες συγκεντρωμένες Σχολές. Εκεί θα κυριαρχούν τα προγράμματα σπουδών - «μενού», οι καταρτίσεις και τα σεμινάρια, άμεσα συνταγμένα και επιβλεπόμενα από τις επιχειρήσεις και τους καθηγητές των επιχειρηματικών συμφερόντων.

Περί της πολιτικής τού ...«κάθε χωριό και ΤΕΙ»

Αυτές οι εξελίξεις θα προχωρήσουν παράλληλα με τη διαμόρφωση της «μεταδευτεροβάθμιας» σούπας Ιδρυμάτων, η οποία θα περιλαμβάνει, όπως φαίνεται, και τη μετατροπή ορισμένων ΤΕΙ σε ΙΕΚ, τη μετατροπή του προπτυχιακού σε κύκλο κατάρτισης, την παράλληλη λειτουργία των ιδιωτικών κολεγίων, ενώ στη γωνία περιμένει και η πρόταση Πανάρετου για τα τοπικά κολέγια τύπου Καλιφόρνιας. Αλλωστε, και όλο το προηγούμενο διάστημα, είχαμε αλλαγές σε προγράμματα σπουδών σε αυτήν την κατεύθυνση, ακόμα και αλλαγές του ίδιου του αντικειμένου διαφόρων Τμημάτων, με συνέπεια οι σπουδαστές να εισάγονται σε ένα Τμήμα και να αποφοιτούν από άλλο Τμήμα...
Σε καμιά περίπτωση βέβαια, δεν μπορεί κανείς να υπερασπιστεί την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, για την οποία φέρουν ακέραια την ευθύνη οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή στηλίτευσε την πολιτική τού ...«κάθε πόλη και πανεπιστήμιο - κάθε χωριό και ΤΕΙ». Και χρειάζεται να θυμίσουμε σε αυτούς που σήμερα μιλούν για άναρχη και χωρίς μελέτη διεύρυνση της ανώτατης εκπαίδευσης ότι η δημιουργία όλων αυτών των Τμημάτων χωρίς επιστημονικά αντικείμενα και χωρίς υποδομές, βασίστηκε σε μελέτη του 2003 που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και τότε (όπως και τώρα) είχε ονομάσει «Χωροταξικό Σχεδιασμό». Ακριβώς στη βάση εκείνου του σχεδιασμού που υπαγόρευε ένα πανεπιστήμιο και ένα ΤΕΙ ανά Περιφέρεια, που τα Τμήματά τους θα διακτινίζονται σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Περιφέρειας, συνέχισε την ίδρυση Τμημάτων και πανεπιστημίων και η κυβέρνηση της ΝΔ.
Το ΚΚΕ, που ξεκάθαρα διαφοροποιήθηκε τότε, επαληθεύτηκε όσον αφορά στις στοχεύσεις των αναδιαρθρώσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση για το βάθεμα της επιχειρηματικής λειτουργίας των ΑΕΙ. Ανέδειξε ότι η αποσύνδεση του πτυχίου από το επάγγελμα, ως πτυχή της στρατηγικής του κεφαλαίου για εξασφάλιση φτηνού εργατικού και επιστημονικού δυναμικού, συνδέεται άμεσα με την υποβάθμιση του περιεχομένου σπουδών, την αντικατάσταση του επιστημονικού αντικειμένου από καταρτίσεις, του πτυχίου από πιστοποιητικά. Σε όλα τα παραπάνω συνέβαλε και η προηγούμενη διασπορά των Τμημάτων και συνεχίζει να συμβάλλει το σημερινό «συμμάζεμα» που επιχειρεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

«Κόκκινες γραμμές» για το κίνημα

Ανεξάρτητα του πόσο σύντομη ή πόσο γενικευμένη θα είναι η εξέλιξη στην υπόθεση κλεισίματος ή συγχωνεύσεων Τμημάτων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, το κίνημα φοιτητών - σπουδαστών, εργαζομένων και εκείνων των εκπαιδευτικών που δεν έχουν προσδέσει τη θέση τους με το «επιχειρηματικό» μέλλον των ιδρυμάτων, πρέπει να βάλει τη δική του «κόκκινη γραμμή»:

• Κανένας φοιτητής - σπουδαστής να μην πεταχτεί εκτός πανεπιστημίου - ΤΕΙ. Επιδότηση ενοικίου 600 ευρώ, δωρεάν σίτιση - στέγαση - συγγράμματα - αναλώσιμα - μεταφορές. Κανείς να μην εμποδιστεί να τελειώσει απρόσκοπτα τις σπουδές. Να μη χαθούν μαθήματα, εξεταστικές και εξάμηνα.
• Καμία απόλυση ή περικοπή ωρών διοικητικού και εκπαιδευτικού προσωπικού (οι πρώτοι που πλήττονται προφανώς είναι οι συμβασιούχοι εργαζόμενοι, οι συμβασιούχοι 407 και έκτακτοι των ΤΕΙ). Αμεση προκήρυξη θέσεων σταθερής, μόνιμης, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης του εκπαιδευτικού προσωπικού σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ.
• Εκτακτο κονδύλι ΤΩΡΑ για να καλυφθούν όλες οι ανάγκες λειτουργίας των Τμημάτων. ΑΜΕΣΑ τα κονδύλια του ΕΣΠΑ (3,3 δισ. ευρώ) που προορίζονται για τη Διά Βίου Μάθηση - εκμετάλλευση και τις επιχειρήσεις να δοθούν για τις πραγματικές ανάγκες της εκπαίδευσης.

Κι όλα αυτά χωρίς αυταπάτες ότι μπορεί ο οποιοσδήποτε χωροταξικός σχεδιασμός να λύσει το πρόβλημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Μόνο στην πάλη για μια Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν, μπορεί να λυθούν τόσο τα διαρθρωτικά, όσο και τα ...χωροταξικά προβλήματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Γ. Σ.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ